Mardin Tarihi Kent Dokusunda Form Değişiminin İncelenmesi

Özet

Anadolu’nun güneydoğu bölgesinde, Yukarı Mezepotamya sınırları içerisinde yer alan Mardin ve çevresi Paleolitik dönemden itibaren iskan edilen önemli bir yerleşim bölgesidir. Mardin tarihi kent merkezine ilişkin veriler tarihsel kaynaklarda MS 4. yüzyıldan itibaren görülmeye başlanmıştır. Anadolu’daki tarihsel yerleşmelerin pek çoğunda olduğu gibi tarih öncesi devirler, antik dönem, Orta Çağ ve yakın tarihte farklı kültürel ve etnik gruplar tarafından yerleşim alanı olarak kullanılmış olması nedeniyle çok katmanlı ve çok kültürlü bir yapıya sahip olan Mardin, ticaret yollarının kesişim noktasında yer almasının da etkisiyle farklı kültürler ile etkileşim içerisinde olan bir yapıya sahiptir. Bu etkileşim süreci hem kültürel yapı, hem de kentsel doku üzerinde etkili olmuştur. Bildiri kapsamında, 16. yüzyıldan itibaren Mardin tarihi kentini anlatan yazılı kaynaklar ve dönemlerine ışık tutan seyyahların seyahat notları, çizdikleri gravür vb. çizimler gibi efemeral kaynaklar ile eski harita, plan, mahalle sınırları vb. görsel kaynaklardan yararlanılarak kentin ilk kurulduğu dönemden bu yana sınır değişimleri ve dönemsel makroform özellikleri incelenecektir. Kent surlarının şekillenmesi, kent kapılarının değişimi ve korunan/kaybedilen tarihsel-mekansal öğelerin süreçsel olarak araştırılması ile kentin günümüze kadar gelişim öyküsü aktarılmaya çalışılacaktır. Eski harita ve planlar ile ulaşılabilen tarihsel kaynaklardan toplanan veriler içerisinden Mardin tarihi kent merkezinin yerleşme sınırını etkileyenler uydu fotoğrafları üzerinde çakıştırılacak ve dönemsel değişimler karşılaştırmalı olarak ortaya konulacaktır.  Bu araştırmaya ek olarak, tarihsel dokunun korunması ve planlanmasına yönelik çalışmaların da tarihsel dökümü yapılarak, bu çalışmaların kentin gelişim süreçlerine etkisi incelenecektir.