Kent Formunu Anlamak: Mekansal Tasarım Ağ Analizi (Sona) Yöntemi ile İstanbul ve Ankara Merkezi İş Alanlarında Yol Ağı ve Yürünebilirlik İncelemesi
Anahtar Kelimeler:
kentsel biçim- mekansal organizasyon- coğrafi bilgi sistemi- mekansal tasarım ağ analizi (sDNA)- yürünebilirlikÖzet
Kentsel gelişme ile kentsel formlar değişmekte tek merkezlilik kendini çok merkezli ve kar- maşık kent formlarına bırakmaktadır. Bu değişim ile kent planlamada mekansal organizasyo- nun ve kent morfolojisinin analiz edilmesi kent plancıları ve kent bilimcileri için zorlaşmakta, yürünebilirlik ve sürüş mesafesi her merkez ve alt merkez için değişmektedir. Bu çalışmanın ana amacı kent ve kent parçalarının okunabilirliklerinin yok olduğu bu dönemde kentin kav- ramsallaştırılmasında teknoloji ve veri tabanının kullanılması ile oluşturulan coğrafi bilgi sistemlerinin işlevi olan Mekansal Tasarım Ağ Analizi (sDNA) yönteminin seçilmiş örnek iki bağlam üzerinde ArcGIS programı içerisinde kullanılarak incelemek ve analiz sonuçlarının karşılaştırılarak kentsel formların erişilebilirlik ve merkezilik üzerindeki etkisini 1000 metrelik yarıçap ile yürünebilirlik ve 5000 metrelik yarıçap ile de sürüş mesafesini kullanarak açık- lamak, kullanılan mekansal analiz programının ne tür çıktılar ürettiğini kent plancıları için göstermek ve geleneksel kentsel planlama yöntemlerinden teknoloji ile bütünleşebilen kentsel planlama yöntemlerine geçişin bir aşamasını açıklamaktır. Çalışmada Merkezi iş Alanı olarak seçilen Ankara ili Eskişehir Yolu üzerinde konumlanan Mustafa Kemal Mahallesi ve istanbul ili Sarıyer ilçesi Maslak Mahallesi'nin 1000 metre ve 5000 metre yarıçapta Yol Ağı Analizi uygulaması yapılarak, aynı işlevli iki farklı kentsel formun erişilebilirlik ve merkezilik bağla- mında yürünebilirlik ve sürüş mesafeleri incelenmiş ve karşılaştırılması yapılmıştır. Bu çalışma sonucu iki farklı mekansal konfigürasyona sahip Ankara ve istanbul illerine ait Merkezi iş Alanlarına uygulanan mekansal tasarım ağ analizi yöntemi, kentlerin merkezilik, erişilebilirlik ve yürünebilirlik açısından nasıl farklılaştığına dair çıktılar oluşturmuş ve kentsel morfoloji- nin yol ağı üzerinden analizinin yapılarak kente dair erişilebilirlik hakkında yol göstermiştir; ileride daha karmaşık bir forma sahip olacak kentlerin Coğrafi Bilgi Sistemleri yardımı ile nasıl okunabilineceğine dair gelecek çalışmalar için yol göstermiş ve mekansal yol ağı analizi yöntemi ile kentsel planlama süreçlerinde kent ve ulaşım plancılarına daha akılcı ve sistematik bilgi ve analiz çıktıları sağlamaya çalışmıştır
İndirmeler
Referanslar
Aksoy, S. (2005). İstanbul Metropoliten Alanı'nda Ofis Kira Değerini Etkileyen Fak- törlerin Analizi (Yayımlanmamış doktora tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü).
Barke, M. (2018). The importance of urban form as an object of study. In Teaching
Urban Morphology (pp. 11-30). Springer, Cham.
Batty, M., & Longley, P. (1994). The shape of cities: geometry, morphology, comple- xity and form. Fractal Cities: A Geometry of Form and Function, 7-57.
Baynes, T. M. (2009). Complexity in urban development and management: Historical overview and opportunities. Journal of Industrial Ecology, 13(2), 214-227.
Cooper, C. (2016) Spatial Design Network Analysis (sDNA) version 3.4 Manual. Car- diff University. http://www.cardiff.ac.uk/sdna/software/documentation Erişim Tarihi: 25.03.2021
Hillier, B., Hanson, J. 1984. The Social Logic of Space. Cambridge, UK: Cambridge University Press
Jiang, B., & Claramunt, C. (2002). Integration of space syntax into GIS: new perspec- tives for urban morphology. Transactions in GIS, 6(3), 295-309.
Kropf, K. (2018). The handbook of urban morphology. John Wiley & Sons.
Liu Y, Zhang Y, Jin ST, Liu Y (2020). Spatial Pattern of Leisure Activities Among Re- sidents in Beijing, China: Exploring the impacts of Urban Environment. Sustainable Cities and Society 52: 101806 (January).
Sarkar, C., Gallacher, J., & Webster, C. (2014). Morphometric analysis of the built environment in UK Biobank: Data analyses and specification manual. Prepared by Cardiff University for UK Biobank, University of Oxford. Accessed May, 20, 2014.
Sengupta, U., Rauws, W. S., & de Roo, G. (2016). Planning and complexity: Enga- ging with temporal dynamics, uncertainty and complex adaptive systems.
Sevtsuk A (2014) Location and Agglomeration: The Distribution of Retail and Food Businesses in Dense Urban Environments Journal of Planning Education and Rese- arch 34(4): 374-393.
T.C. Resmi Gazete. Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği. 03.07.2017. Sayı: 30113. https:// www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/07/20170703-8.htm
