Kentsel Mekanın Değişimi: Ayazağa Mahallesi Örneği
Anahtar Kelimeler:
Kentsel yeniden yapılanma- kentsel dokunun dönüşümü- mekansal ayrışma- Ayazağa MahallesiÖzet
Dünya genelinde kentler, yıllar boyu kendiliğinden veya çeşitli müdahaleler ile birlikte sürekli bir dönüşüm süreci içerisindedir. Özellikle son 20 yılda dünya genelinde ve Türkiye'de izlenen neoliberal politikalar çerçevesinde çeşitlenen yeniden üretim süreçleri, ekonomik ve toplumsal kurguların yanı sıra mekan odaklı olarak da karşımıza çıkmaktadır. Ekonomik büyümenin en kolay ve karlı yolu olarak benimsenen mekansal yeniden üretim politikaları, günümüzde İstan- bul kentinin mekansal dönüşümünde en önemli faktörlerden birisi konumundadır. Bu süreçte İstanbul'un kentsel dokusu, özellikle ekonomi odaklı kaygılarla bir taraftan mevcut yapı stoğu üzerinden kentsel dönüşüm projeleri ile mekansal olarak yeniden üretilmekte, diğer taraftan yeni yatırımlarla üretilen büyük ölçekli mekansal kurgularla doğal alanların dönüşümüne sah- ne olmaktadır. Bu çalışma, İstanbul kentinin çeperlere doğru saçaklanmasıyla birlikte potansi- yel kazanan, kent ile kır arasında bir tampon bölge oluşturan Ayazağa Mahallesi ve çevresinde yaşanan mekansal dönüşümleri kentsel morfoloji çerçevesinde ele almaktadır. 1960'lı yıllara kadar yazlık saray, mesire, tarım alanı ve askeri bölge olarak çeşitli mekansal işlevler gösteren alan, özellikle 1960'lı yıllardan sonra yaygınlaşan sanayileşmeyle birlikte fabrika alanları- na ev sahipliği yapmaya başlamıştır. Sanayi fabrikaları ve beraberinde inşa edilen gecekon- duların ardından bölge, toplumsal ve mekansal olarak hızlı ve plansız bir dönüşüme tanıklık etmiştir. Günümüzde ise kentin ikincil otoyol aksı olan TEM Otoyolu ve özellikle son 20 yıllık dönemde kentin en önemli ticaret akslarından biri haline gelen Büyükdere Caddesi'nin kesiştiği noktada bulunan alan, konumu itibariyle büyük bir dönüşüm potansiyeline sahip durumdadır. Bölge özelinde yaşanan mekansal yeniden yapılanmalar etkilerini özellikle son 10 yıllık dönem içerisinde büyük bir hızda göstermiş, bu süreçte Ayazağa Mahallesi büyük sermaye sahipleri- nin yoğun yatırım yaptığı alanlardan biri konumuna gelmiştir. Yeni mekansal müdahalelerin büyük çoğunluğunu oluşturan karma kullanımlı yapı, ofis, rezidans ve alışveriş merkezi olarak hizmet veren mekansal adacıklar, çevrelerinden fiziki olarak ayrılırken, aynı zamanda bölgede uzun süredir enformel yapı alanlarında yaşamını sürdüren mahalleli ile bölgenin yeni üst sınıf sakinleri arasında toplumsal ayrışmaya da sebebiyet vermektedir. Bu çalışma kapsamında, söz konusu mekansal müdahalelerin kent dokusunda nasıl bir dönüşüme yol açtığı, kentin kuzey çe- perini ve bölgenin gelişim sürecini nasıl etkilediği, değişen morfoloji ve üretilen kentsel yaşam niteliği konuları ele alınmaktadır.
İndirmeler
Referanslar
Bauman, Z. (1999). Siyaset Arayışı. (T. Birkan, Çev.) Metis Yayınları, 2000.
Crawford, F. (1895). 1890'larda İstanbul. (Ş. Türkömer, Çev.) İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2007.
Çelebi, E. (1636). Seyahatname, 1636, Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahat- namesi: İstanbul (Cilt 1). (S. Kahraman, Dü.) İstanbul: YKY Yayınları, 2008.
Harvey, D. (2012). Asi Şehirler. (A. Temiz, Çev.) İstanbul: Metis Yayıncılık.
Jacobs, J. (1961). The Death and Life of Great American Cities. New York: Vintage Books, 1992.
Keyder, Ç. (2014). İstanbul'da Emek ve Ekonomi: Sunuş. A. Candan, & C. Özbay, Yeni İstanbul Çalışmaları, Sınırlar, Mücadeleler, Açılımlar. İstanbul: Metis Yayıncılık.
Kırtaş, E.E. (2020). Küresel Kent Söylemi ve Mekanın Yeniden Üretimi: Ayazağa Mahallesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi.
Kurtuluş, H. (2005). İstanbul'da Kentsel Ayrışma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
Pardoe, J. (1836). Sultanlar Şehri İstanbul. (B. Büyükkal, Çev.) İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2009.
Sassen, S. (1991). The Global City: New York, London, Tokyo. Princeton, NJ: Prin- ceton University Press, 2001.
Tanyeli, U. (2016). İstanbul'da Konut Tahayyülünün ve Domestisite Eleştrisinin Kısa Tarihi: 18-21 yüzyıl. İstanbul: İstanbul ve Konut Kültürü: Değişim, Dönüşüm ve De- vamlılık, Kültür ve Mekan Toplantıları 3. Ulusal Sempozyum.
Yalçıntan, & vd. (2014a). İstanbul Dönüşüm Coğrafyası. A. Candan, & C. Özbay, Yeni İstanbul Çalışmaları, Sınırlar, Mücadeleler ve Açılımlar (s. der. Ayfer Bartu Can- dan ve Cenk Özbay, Metis Yayınları). İstanbul: Metis Yayınları.
Yalçıntan, & vd. (2014b). Sarıyer Gecekondu Mahalleleri Örneğinde Kentsel Dö- nüşüm Süreçleri ve Bu Süreçlerin Sosyo-Ekonomik ve Fiziki Etkileri. İstanbul: 110K404nolu TÜBİTAK Projesi.
