Kentsel Mekanın Değişim Sürecini "Hareket" Kavramı Çerçevesinde İncelemeye Yönelik Bir Yöntem Önerisi
Anahtar Kelimeler:
Hareket- Sokak örüntüsü- kent morfolojisi- mekansal değişim dönüşüm- EdirneÖzet
Bu çalışmanın amacı; kentsel mekanın tarihsel süreçte geçirdiği değişimidönüşüm süreçlerini ve etkilerini "hareket" kavramı temelinde açıklama ve çözümlemeye yönelik geliştirilen öneri yaklaşımın Edirne kent merkezi çalışma alanında seçilmiş ilgili dönem haritaları özelinde de- ğerlendirilmesidir. Sunulan kavramsal çerçeveden hareketle çalışmanın ele aldığı temel prob- lem; kentsel örüntülerin incelenmesi sırasında, geleneksel planlama yaklaşımı koşutunda, tek bir anın kesitine göre değerlendirilmesi, dolayısı ile durağan bir yapı olarak ele alınması ve süreç içinde görülen değişimlerin değerlendirilmemesi şeklinde belirlenmiştir. Fiziksel yapıda sokak örüntülerinin Mekan Dizimi Teorisi (Space Syntax) ve analiz yöntemi ile ele alınması doğrultusunda "doğal hareket", sosyal, ekonomik ve politik mekan kullanımlarının Kentsel Ağ (Urban Network) analiz yöntemi ile "yönlendirilmiş hareket" analizlerinin değerlendirilmesi sonucunda, çalışmada kentsel bütündeki akışihareket örüntülerinin ortaya konulması hedefien- mektedir. Çalışma değişimidönüşüm süreçleri, nedenleri ve etkilerine yönelik tartışmalar ile sonlandırılmaktadır.
İndirmeler
Referanslar
Al Sayed, K., P. A. Turner, ve S. Hanna. 2010. "Modelling The Spatial Morphogenesis In Cities: The Dynamics of Spatial Change in Manhattan". 10th International Confe- rence on Design & Decision Support Systems, 19-22 July 2010, Eindhoven, The Net- herlands. Hollanda: Department of Architecture,Building, and Planning, Eindhoven University of Technology: Eindhoven.
Alonso, William. 1964. "The Historic and the Structural Theories of Urban Form: Their Implications for Urban Renewal". Land Economics 40(2),227-31.
Aristoteles. 2014. Fizik. 6.Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Ariza-Villaverde, Ana B., Francisco J. Jimenez-Hornero, ve Eduardo Gutierrez De Rave. 2013. "Multifractal Analysis of Axial Maps Applied to the Study of Urban Morphology". Computers, Environment and Urban Systems 38,1-10.
Aydoğan, Erdal. 2018. "Yeni Belgeler Işığında 1934 Trakya Yahudi Olayları". Belgi Dergisi 2(16),878-94.
Bali, Rıfat. 1998. "Edirne Yahudileri". Edirne: Serhattaki Payitaht içinde (205-227), editör E. N. İşli ve M. S. Koz. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Bali, Rıfat. 2012. 1934 Trakya Olayları. İstanbul: Libra Kitap.
Ballantyne, Andrew. 2007. Deleuze & Guattari for Architects. London ; New York: Routledge.
Birbudak, Tolgay Seçkin. 2016. "Edirne'deki Fransız Konsolosu Marcel Cuinet'in Balkan Savaşı Günlüğü". Gazi Akademik Bakış 10(19),55-77.
Blanton, Richard E., ve Lane F. Fargher. 2011. "The collective logic of pre-modern cities". World Archaeology 43(3),505-22.
Bourdieu, Pierre. 1985. "The Social Space and the Genesis of Groups". Theory and Society 14(6),723-44.
Caniggia, Gianfranco. 1981. Composizione Architettonica e Tipologia Edilizia. 3rd
edition. Marsilio.
Caniggia, Gianfranco, ve Gian Luigi Maffei. 2001. Architectural Composition and Building Typology: Interpreting Basic Building. Alinea Editrice.
Cataldi, G. Richard, Gian Luigi Maffei, ve Paolo Vaccaro. 2002. "Saverio Muratori and the Italian school of planning typology". Urban Morphology 6(1),3-14.
Conzen, M. P. 1968. "The Use of Town Plans in the Study of Urban History". Ss. 113- 30 içinde The Study of urban history., editör H. J. Dyos, Urban History Group (Great Britain), ve University of Leicester. New York: St. Martin's Press.
Conzen, M. P. 1978. "Analytical Approaches to Urban Landscape". Dimensions of Human Geography içinde, editör K. Butzer. ABD: University of Chicago.
Conzen, M. P. 2001. "The study of urban form in the United States". Urban Morpho- logy 5(1),3-14.
Çelebi, Evliya. 1986. Evliya Çelebi Seyahatnamesi. C. 3. editör T. Temelkuran ve N. Aktaş. İstanbul: Üçdal Neşriyat (Orijinal yayın tarihi, 1652).
Erdoğan, E., ve N. Kuter. 2010. "Edirne Kenti Kültür Varlıklarının Kent Estetiği Açı- sından Değerlendirilmesi". Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi 7(3),137-140.
Esin, Taylan. 2018. "Korku, Felaket ve Şüphe: 1905 Edirne Yangını". Kebikeç
(46),155-188.
Eyice, Semavi. 1989. "Ali Paşa Çarşısı". TDV İslam Ansiklopedisi içinde (432-433). İstanbul: Türk Diyanet Vakfı.
Giddens, Anthony. 1984. The Constitution of Society: Outline of the Theory of Struc- turation. University of California Press.
Gordon, Davıd M. 1979. "Socıal Control And Capıtalıst Cıtıes". Social Science Qu-
arterly 59(4),628-35.
Gordon, George. 1984. "The Shaping of Urban Morphology". Urban History 11,1-10. doi: 10.1017/S0963926800006878.
Göktepe, Kaya. 2014. "Türkiye Trakya'sında Nüfus Ve İskan Politikaları (1830- 1914)". Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 16(2),100-123.
Griffiths, S. 2012. "The Use of Space Syntax in Historical Research: Current Prectice and Future Possibilities". Şili: PUC.
Griffiths, S., ve L. Vaughan. 2020. "Mapping Spatial Cultures: Contributions of Spa- ce Syntax to Research in the Urban History of the Nineteenth-Century City". Urban History.
Güleryüz, Naime. 2016. "2 Eylül 1905 büyük Edirne yangını". Şalom Gazetesi. (http://www.salom.com.tr/arsiv/haber-100330-2_eylul_1905 buyuk_edirne_yangi- ni.html) Erişim Tarihi: 20 Aralık 2020.
Heidegger, Martin. 1975. "Building, Dwelling, Thinking". Poetry, Language, Tho- ught içinde (140-161). New York: HarperPerennial.
Hillier, Bill. 1997. "Cities as Movement Economies". Intelligent Environments içinde (295-344), editör P. Droege. Amsterdam: North-Holland.
Hillier, Bill. 1999. "Centrality as a Process: Accounting for Attraction Inequalities in Deformed Grids". URBAN DESIGN International 4(3),107-27.
Hillier, Bill. 2002. "A Theory of the City as Object: Or, How Spatial Laws Mediate the Social Construction of Urban Space". Urban Desıgn International 7(3),153-79.
Hillier, Bill, ve Julienne Hanson. 1984. The Social Logic of Space. Reprint edition. Cambridge: Cambridge University Press.
Hillier, Bill, ve Shinichi Iida. 2005. "Network and Psychological Effects in Urban Movement". Spatial Information Theory.içinde, editör A. G. Cohn ve D. M. Mark. Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg.
Hillier, Bill, A. Penn, J. Hanson, T. Grajewski, ve J. Xu. 1993. "Natural Movement: Or, Configuration and Attraction in Urban Pedestrian Movement": Environment and Planning B: Planning and Design (20),29-66.
Inomata, T. 2004. "The Spatial Mobility of Non-Elite Populations in Classic Maya Society and Its Political Implications". Ss. 175-96 içinde Ancient Maya Commoners, editör J. C. Lohse ve F. Valdez. ABD: University of Texas Press.
Jazbinsek, Dietmar. 2003. "The Metropolis and the Mental Life of Georg Simmel: On the History of an Antipathy". Journal of Urban History 30(1),102-25.
Jiang, Bin, Junjun Yin, ve Sijian Zhao. 2009. "Characterizing the Human Mobility Pattern in a Large Street Network". Physical Review. E, Statistical, Nonlinear, and Soft Matter Physics 80(2 Pt 1),021136.
Kalkan, Metin Nurettin. 2017. "Felsefi Bir Sorun Olarak Mekan". MNK. (https://me- tinnurettinkalkan.com/2017/03/11/felsefi-bir-sorun-olarak-mekan/) Erişim Tarihi: 01 Aralık 2019.
Karakuş, Sadık Emre. 2018. "Osmanlı İdaresinde Edirne (1789-1839) [Fiziki, İdari, İçtimai ve İktisadi Yapı]". Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Kaufmann, Vincent, Manfred Max Bergman, ve Dominique Joye. 2004. "Moti- lity: Mobility as Capital". International Journal of Urban and Regional Research 28(4),745-56.
Kropf, Karl S. 1993. An enquiry into the definition of built form in urban morphology.
Birmingham: University ofBirmingham.
Lefebvre, Henri. 2014. Mekanın Üretimi. 2. Baskı. İstanbul: Sel Yayıncılık. (Orijinal yayın tarihi, 1991).
Liebst, Lasse Suonpera. 2015. "Phenomenology of the Movement Economy: A Mul- tilevel Analysis". The Journal of Space Syntax 6(1),49-60-60.
Liu, Xintao, ve Bin Jiang. 2012. "Defining and generating axial lines from street cen- ter lines for better understanding of urban morphologies". International Journal of Geographical Information Science 26(8),1521-32.
Louf, Remi, ve Marc Barthelemy. 2014. "A typology of street patterns". Journal of The Royal Society Interface 11(101),20140924.
Löw, Martina. 2008. "The Constitution of Space: The Structuration of Spaces Thro- ugh the Simultaneity of Effect and Perception". European Journal of Social Theory 11(1),25-49. doi: 10.1177/1368431007085286.
Marshall, Stephen. 2008. Cities Design & Evolution. 1 edition. Abingdon, Oxon ; New York, NY: Routledge.
Mevsı· m, Hüseyı· n. 2011. "Dobri Minkov'un 1870 Yılına Ait Edirne İzlenimleri".
FolkloriEdebiyat 17(67),115-24.
Morales, Jose, Johannes Flacke, Javier Morales, ve Jaap Zevenbergen. 2019. "Map- ping Urban Accessibility in Data Scarce Contexts Using Space Syntax and Location- Based Methods". Applied Spatial Analysis and Policy 12(2),205-28.
Moudon, Anne Vernez. 1997. "Urban Morphology as an Emerging Interdisciplinary Field". Urban Morphology 1,3-10.
Muller, Peter O. 1995. "Transportation and Urban Form: Stages in the Spatial Evo- lution of the American Metropolis". The Geography of Urban Transportation içinde (59-85), editör S. Hanson. New York: Guilford.
Nowicka, Magdalena. 2006. "Mobility, Space and Social Structuration in the Second Modernity and Beyond". Mobilities 1(3),411-35.
Oliveira, Vitor. 2016. Urban Morphology: An Introduction to the Study of the Physi- cal Form of Cities. Springer International Publishing.
Omer, Itzhak, ve Nir Kaplan. 2017. "Using Space Syntax and Agent-Based Approac- hes for Modeling Pedestrian Volume at the Urban Scale". Computers, Environment and Urban Systems 64,57-67.
Özdeş, Gündüz. 1951. Edirne İmar Planına Hazırlık Etüdü. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi.
Paul, Abhijit. 2012. "Land-use-accessibility model: A theoretical approach to captu- ring land-use influence on vehicular flows through configurational measures of spatial networks". International Journal of Urban Sciences 16(2),225-41.
Perkins, T. Alex, Andres J. Garcia, Valerie A. Paz-Soldan, Steven T. Stoddard, Robert
C. Reiner, Gonzalo Vazquez-Prokopec, Donal Bisanzio, Amy C. Morrison, Eric S. Halsey, Tadeusz J. Kochel, David L. Smith, Uriel Kitron, Thomas W. Scott, ve And- rew J. Tatem. 2014. "Theory and data for simulating fine-scale human movement in an urban environment". Journal of the Royal Society Interface 11(99).
Polla, Silvia, ve Philip Verhagen. 2014. Computational Approaches to the Study of Movement in Archaeology, Theory, Practice and Interpretation of Factors and Effects of Long Term Landscape Formation and Transformation. Berlin, Boston: De Gruyter.
Pred, Allan. 1981. "Social Reproduction and the Time-Geography of Everyday Life".
Geografiska Annaler. Series B, Human Geography 63(1),5-22.
Richards, Brian. 1969. "Urban Transportation and City Form". Futures 1(3),239-51.
Richards-Rissetto, Heather, ve Kristin Landau. 2014. "Movement as a Means of So- cial (Re)Production: Using GIS to Measure Social Integration across Urban Landsca- pes". Journal of Archaeological Science 41,365-75.
Sevtsuk, Andres, Raul Kalvo, ve Onur Ekmekci. 2016. "Pedestrian accessibility in grid layouts: the role of block, parcel and street dimensions." Urban Morphology 20(2),89-106.
Sevtsuk, Andres, ve Michael Mekonnen. 2012. "Urban network analysis: a new to- olbox for measuring city form in ArcGIS". International Journal of Geomatics and Spatial Analysis 22(2),287-305.
Shpuza, Ermal. 2014. "Allometry in the Syntax of Street Networks: Evolution of Ad- riatic and Ionian Coastal Cities 1800-2010". Environment and Planning B: Planning and Design 41(3),450-71.
Smith, Michael E. 2007. "Form and Meaning in the Earliest Cities: A New Approach to Ancient Urban Planning". Journal of Planning History 6(1),3-47.
Stravrides, Stravros. 2016. Kentsel Heterotopya. İstanbul: Sel Yayıncılık. (Orijinal yayın tarihi, 2006).
Suzuki, Soma. 2018. "Comparative Analysis of Human Movement Prediction: Space Syntax and Inverse Reinforcement Learning". ArXiv arXiv:1801.00464.
Thrift, N. J. 1983. "On the Determination of Social Action in Space and Time". Envi- ronment and Planning D: Society and Space 1(1),23-57.
Tönnies, Ferdinand. 1887. Community and Society. 1. Baskı. New York: Harper & Row.
Turner, Alasdair, ve Alan Penn. 2002. "Encoding Natural Movement as an Agent-Ba- sed System: An Investigation into Human Pedestrian Behaviour in the Built Environ- ment". Environment and Planning B: Planning and Design 29(4),473-90.
White, Devin A., ve Sarah L. Surface-Evans. 2012. Least Cost Analysis of Social Landscapes: Archaeological Case Studies. University of Utah Press.
Yaşar, Okan. 2011. "Edirne İli'nin Nüfus Hareketleri Bakımından İncelenmesi ve Son Dönemde Göçlere Katılanların Sosyo-Ekonomik Nitelikleri". Doğu Coğrafya Dergisi 14(21),195-220.
Yerolympos, Alexandra. 1993. "A Contribution to the Topography of 19th Century Adrianople". Balkan Studies 34(1),49-72.
Yıldırım, Sercan. 1996. Kentsel ve Mekansal Yapı Çözümlemesi: Edirne Kent Kur- gusu ve Mekansal Yapı Çözümlemesi. Ankara: Gazi Üniversitesi İleitşim Fakültesi Baısmevi.
Yoffee, Norman. 2009. "Making Ancient Cities Plausible". Reviews in Anthropology
(4),264-89.
