Çatalhöyük’ten Milet’li Hippodamus’a, Bergama’dan New York’a Izgara (Grid) Planların Evrimi

İrem Yurday; Mehmet Tunçer

Yazarlar

İrem Yurday Konya Teknik Üniversitesi
Mehmet Tunçer Çankaya Üniversitesi

Anahtar Kelimeler:

Bergama- Çatalhöyük- Hippodamus- Izgara plan- Kent morfolojisi- New York

Özet

Grid planları, kentsel morfoloji araştırmalarının odak noktalarından biridir. Grid planları, düzenli bir ızgara şemasına dayanan kent planlama biçimleridir. Bu planlama biçimi, antik dönemlerde bile kullanılmıştır. Örneğin, MÖ 5. Yüzyılda İyonyalı Hippodamus, Milet kentinde grid planlı bir kent tasarımı geliştirmiş olan önemli bir isimdir. Bu planlama biçimi, Roma İmparatorluğu döneminde de popülerlik kazanmıştır. Özellikle, Roma'da grid planlı kentlerin kurulması, İmparator Augustus döneminde yaygınlaşmıştır. Bu makalenin amacı, dünya tarihinin en eski yerleşimlerinden biri olan Çatalhöyük'teki duvar resminden yola çıkarak, Hippodamus tarafından geliştirilen Grid Plan tipolojisinin tarihi ve gelişimi üzerine odaklanmaktır. Bu bağlamda, Miletli Hippodamus'un Grid Plan tasarımının tarihçesi ve uygulanması, antik kentlerden Bergama ve modern New York'un planlama tarihçesi de araştırılmıştır. Makale, Grid Plan'ın kent formu ve morfolojik evrimini haritalar ve planlar üzerinden incelerken, çağdaş planlama alanında kentsel morfolojinin önemli bir yer tuttuğuna vurgu yapmaktadır. Araştırma, Grid Plan ve kent morfolojisiyle ilgili literatür araştırması yaparak, örnek kentlerin gelişimini, var olan planlar, hava fotoğrafları ve fotografik belgeler kullanarak incelemiştir. Sonuç ve değerlendirme bölümünde ise, elde edilen Grid Plan tipolojilerinin kent makro formu içindeki evrimi, birkaç tipik plan karşılaştırması yapılarak gösterilmiştir.

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Yazar Biyografisi

Mehmet Tunçer, Çankaya Üniversitesi

Referanslar

Baird, J. A. (2007). Excavating Catalhoyuk: South, North and KOPAL Area Report. Cambridge: McDonald Institute for Archaeological Research.

Cessford, C. (1995). Estimating the Neolithic population of Çatalhöyük. Inhabiting Çatalhöyük: Reports from the 1995-99 Seasons, 99, 323-326.

Conzen, M. P. (1960). Alnwick, Northumberland: A Study in Town-Plan Analysis. Institute of British Geographers.

Design + Urban Design of Future.

Goethe, J.W.V. (1790). Versuch die Metamorphose der Pflanzen zu erklären.

Göksu, Ö. (2015). Çatalhöyük’te Mimarlık ve Planlama. İstanbul: İletişim Yayınları.

Gürsel, D. (2011). Manhattan Planı 200 Yaşında. Retrieved from https://www.arkitera.com/haber/manhattan-plani-200-yasinda/

Hodder, I. (2004). The Archaeological Process: An Introduction. Malden: Blackwell Publishing.

Hodder, I. (2005). Çatalhöyük: The Leopard's Tale. London: Thames & Hudson.

Hodder, I. (2016). More on history houses at Çatalhöyük: A response to Carleton et al. Journal of Archaeological Science, 67, 1-6. https://doi.org/10.1016/j.jas.2015.10.010

Hodder, I. (2018). Çatalhöyük: The Archaeology of an Anatolian Tell. London: Routledge.

İnceoğlu, A. (2019). Geçmişin İpuçları, İpucu: Grid. https://manifold.press/ipucu-grid

Jacobs, J. (1961). The Death and Life of Great American Cities. New York: Random House.

Kostof, S. (1991). The City Shaped: Urban Patterns and Meanings Through History. London: Thames and Hudson.

Kristjánsdóttir, S. (2019). Roots of urban morphology. ICONARP International Journal of Architecture and Planning, 7, 15-36.

La Grange, A. (1989). The Art of La Grange: The Geometric Phase. New York: Vintage Books.

Larkham, P. J., & Jones, A. N. (1991). A glossary of urban form. Historical Geography Research Series No. 26. Geo Books.

Morris, A. E. J. (2013). History of urban form before the industrial revolution. Routledge.

Naumann, R. (n.d.). Eski Anadolu Mimarlığı.

Oliveira, V. (2019). An historico-geographical theory of urban form. Journal of Urbanism: International Research on Placemaking and Urban Sustainability, 12(4), 412-432. https://doi.org/10.1080/17549175.2018.1540818

Pergamon and its Multi-Layered Cultural Landscape SITE MANAGEMENT PLAN 2017-2021.

Pergamon To Bergama, 30th Urban Design and Implementations Symposium Future of Urban

Punter, J. (2003). The Planning Polity: Planning, Government and the Policy Process. London: Routledge.

Radt, W. (1999). Pergamon: Geschichte und Bauten einer antiken Metropole. Darmstadt.

Radt, W. (2002). Pergamon Antik Bir Kentin Tarihi ve Yapıtları. Yapı Kredi Yay.

Southworth, M. (2013). Designing the City: A Guide for Advocates and Public Officials. Washington, DC: Island Press.

Tunçer, M. (1994). Şehir Merkezleri Planlamasına Ekolojik Yaklaşım; MSÜ, Mim. Fak., ŞPB., Kentsel Tasarım Disiplin Grubu, 5. Kentsel Tasarım ve Uygulamalar Sempozyumu: Kentsel Tasarım ve Ekoloji 7 Tasarıma Ekolojik Yaklaşım

Tunçer, M., Öztürk, S., (2021). Reuse Of Archaeological Data In Housing Area Design: From

UNESCO. (2012). Çatalhöyük Neolithic Site. World Heritage List. https://whc.unesco.org/en/list/1400/

Ülkekul, C. (1999). 8200 Yıllık Bir Harita: Çatalhöyük Şehir Planı. Dönence Yayınları.

Ülkekul, C. (2017). Çatalhöyük Haritası Üzerine Yeni Bir Yorum. Dönence Yayınları.

Ülkekul, S. (2019). Çatalhöyük'te İkinci İnsan: Görsel Sanatlar ve Ritüel. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.

(URL 1) https://www.arkeotekno.com/pg_71_hasan-dagindaki-antik-uyari-levhasi

(URL 2) https://turkiyetasarimvakfi.org/tr/blog/109-bir-kent-tarihi-insa-etmek-new-york Erişim: 09.02.2023)

(URL 3) https://mapcollections.brooklynhistory.org/map/a-plan-of-new-york-island-part-of-long-island-c-shewing-the-position-of-the-american-and-british-armies-before-at-and-after-the-engagement-on-the-heights-august-27th-1776-drawn-by-s-lewis/ Erişim: 09.02.2023)

(URL 4) https://mapcollections.brooklynhistory.org/map/plan-of-new-york-island-and-part-of-long-island-showing-the-position-of-the-american-british-armies-before-at-after-the-engagement-on-the-heights-august-27th-1776/ Erişim: 09.02.2023)

(URL 5) https://www.arkitera.com/haber/manhattan-plani-200-yasinda/ Erişim: 09.02.2023)

(URL 6) https://turkiyetasarimvakfi.org/tr/blog/109-bir-kent-tarihi-insa-etmek-new-york Erişim: 09.02.2023)

(URL 7) https://mapcollections.brooklynhistory.org/collection/ Erişim: 10.02.2023)