Dinamik ve Akışkan bir Kentsel Form Arayışında Oblik İşlev Teorisi
Anahtar Kelimeler:
Akışkan morfoloji- Dinamik form- Kentsel kesit- Oblik işlev teorisi- TopolojÖzet
Günümüz kentleri pek çok akışın kesiştiği dinamik düğüm noktalarıdır. Bu akışlar, para akışı, vasıta akışı, göç eden insanların akışı ve bilgi akışı başta olmak üzere farklı özelliklerdedir. Akışların bir araya gelmesi, üst üste binmesi ve çatışmasıyla beraber çağdaş kent kurgusu ve mekânı oluşur. Kentsel morfoloji araştırmalarında tarihsel-coğrafi, süreç tipolojik, mekân dizimi gibi birçok yöntem bu akışları analiz etmeye, tartışmaya ve tasarlamaya çalışmaktadır. Avrupa’da 1960’lardan başlayarak İngiliz, İtalyan ve Fransız okullarında pratik edilen bu yöntemler, kentsel form arayışında farklı metodolojilerin gelişmesine olanak sağlamıştır. Makale, Fransız okullarında İtalyan Tipo-morfolojik anlayışından ve Gordon Cullen ve Kevin Lynch’in kentsel mekân algısı çalışmalarından etkilenen tipo-morfolojik yönteme paralel olarak gelişen post-modernist kentsel topo-morfolojik yaklaşımları, Oblik İşlev Teorisi üzerinden incelemeyi amaçlamaktadır. Topoloji kavramı çevresinde şekillenen bu yaklaşımlar, kentin akışlarını çok boyutlu ve kapsayıcı bir yöntemle ele almaya çalışır. Tipo-morfolojik metodolojilerin kartezyen kentsel plan analizlerinin ötesine geçmeyi hedefleyen topo-morfolojik yaklaşımlar, akışları kentsel topolojik yüzey, akışkan ve dinamik morfolojiler ve mimarlık-peyzaj-altyapı bütünlüğü gibi paradigmalarla yeniden irdeler. Bu yaklaşımlara örnek olarak, Oblik İşlev Teorisi, mimar Claude Parent ile filozof ve kent bilimci Paul Virilio tarafından 1963 yılında Architecture Principe grubu altında kuramsallaştırılır. Parent, grubun 1968 yılında dağılmasına karşın Oblik İşlev Teori’sini geliştirmeye 2016 yılındaki ölümüne kadar devam eder. Parent ve Virilio, kolon, duvar, çatı gibi arketip mekânsal bileşenleri reddederek sadece eğimli yüzeyleri kullanır. İkili, eğimli yüzeyler ile yaşanabilir dolaşım, bağdaştırıcı strüktür, akışkan ve dinamik form kavramlarını projelerinde topolojik bir anlayışla vurgular. Alışagelmiş kentsel biçimin temel elemanlarını, kentsel planlara ziyade kentsel kesitler üzerinden yeniden yaratarak, akışların egemen olduğu topolojik bir eğimli kent düzeninin oluşmasını amaçlarlar. Bildiri, Parent’in 1968 yılında tasarladığı Les Inclisites, 1971 yılındaki Les Ponts Urbains ve 2000’lerdeki Incision Urbaine projelerini az bilinen arşiv malzemeleri ve çizimleri üzerinden tartışarak çağdaş kent dinamiklerinin ve akışlarının topo-morfolojik yaklaşımlarla çağdaş bir kentsel morfoloji yöntemi ve açılımı oluşturup oluşturmayacağını tartışmayı hedefler.
İndirmeler
Referanslar
Allen, S. (1997). From object to field. AD Architecture after Geometry, 127, 24-31.
Angélil, M. & Klingmann, A. (1999). Hybrid morphologies. Daidalos, 73, 16–25.
Armand, L., & Drancourt, M. (1961). Plaidoyer pour l'avenir. Calmann-Lévy.
Bideau, A. (2002). Grounding space. Werk, Bauen + Wohnen, 11, 70–72. http://doi.org/ 10.5169/seals-66469
Bilsel, C. (2018). Kent Mekânlarının Yeniden Üretiminde Kentsel Morfoloji ve Kent Mimarlığı
Yaklaşımı: Paris Örneği. Türkiye Kentsel Morfoloji Ağı, II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu
Bildiriler Kitabı, İstanbul, Türkiye, 35–56.
Busbea, L. (2012). Topologies: the urban utopia in France, 1960-1970. MIT Press.
Castells, M. (1996). The rise of the network society. Blackwell.
Charitonidou, M. (2022). Drawing and experiencing architecture the evolving significance of city's inhabitants in the 20th century. transcript Verlag.
Corbusier, L. (1987). The city of to-morrow and its planning (8.baskı). (Çev. F. Etchells). Dover Publications. (Orijinal çalışma basım tarihi 1929)
Deleuze, G. (1993). The fold: Leibniz, and the baroque. (Çev. T.Conley). The Athlone Press. (Orijinal çalışma basım tarihi 1988)
Deleuze, G. & Guattari F. (2005). A thousand plateaus: Capitalism and schizophrenia (11.baskı). (Çev. B. Massumi). Minnesota Press. (Orijinal çalışma basım tarihi 1972)
Eisenman, P. & Brooks, M. (2015). Diagrammatic Analysis: The Diptych as a Topological
Diagram. https://www.architecture.yale.edu/courses/23816-diagrammatic-analysis-the-
diptych-as-a-topological-diagram. Erişim tarihi: 05.04.2023.
FRAC Centre Arşivleri (t.y). Architecture Principe (Claude Parent, Paul Virilio), Les Inclisites.
https://www.frac-centre.fr/_en/art-and-architecture-collection/architecture-
principe/les-inclisites-317.html?authID=10&ensembleID=36. Erişim tarihi: 05.04.2023.
FRAC Centre Arşivleri (t.y). Claude Parent, Les Ponts Urbains. https://www.frac-
centre.fr/collection-art-architecture/rub/rub-64.html?authID=143&ensembleID=371.
Erişim tarihi: 05.04.2023.
Gandelsonas, M. (1995). The master plan as a political site. Assemblage, 27, 19–24.
https://doi.org/10.2307/3171425
Giovannini, J. (2021). Architecture unbound: A century of the disruptive avant-garde. Rizzoli.
Girot, C. (2019, May 23). Topology: thinking about ground in landscape architecture. https://girot.arch.ethz.ch/research/topology. Erişim tarihi: 05.04.2023.
Koolhaas, R., & Mau, B. (1995). Whatever happened to urbanism? İçinde S, M, L, XL: Small, medium, large, extra-large (ss. 958–972). Monacelli Press.
Kropf, K. (1996). Urban Tissue and the character of towns. Urban Design International, 1(3), 247–263. https://doi.org/10.1080/135753196351029
Lefebvre, H. (1991). The production of space. (Çev. D. Nicholson-Smith). Blackwell Publishers Ltd. (Orijinal çalışma basım tarihi 1974)
Lewis, D. J., Lewis, P., & Tsurumaki, M. (2016). Manual of section. Princeton Architectural Press.
Lucan, J. (1996). Introduction. İçinde P. Johnston (Ed.), The function of the oblique: The architecture of Claude Parent and Paul Virilio 1963-1969 (ss. 5–11). The Architectural Association.
Merleau-Ponty, M. (1962). Phenomenology of perception. (Çev. C. Smith). Routledge & Kegan Paul. (Orijinal çalışma basım tarihi 1945)
Migayrou, F. (1996). The definition of a critical architecture. İçinde P. Johnston (Ed.), The function of the oblique: The architecture of Claude Parent and Paul Virilio 1963-1969 (ss. 59–64). The Architectural Association.
Moudon, A. V. (1997). Urban morphology as an emerging interdisciplinary field. Urban Morphology, 1(1), 3–10. https://doi.org/10.51347/jum.v1i1.4047
Mostafavi, M., & Najle, C. (2004). Landscape urbanism: a manual for the machinic landscape. Architectural Association.
Oliveira, V. (2016). Urban morphology: an introduction to the study of the physical form of cities. Springer.
OMA (1982). Parc de la Villette. https://www.oma.com/projects/parc-de-la-villette. Erişim tarihi: 05.04.2023.
Özdamar, E. G. (2022). Inclined planes and the oblique function as a resistance to gravity. Interiors, 12(1), 50–74. https://doi.org/10.1080/20419112.2022.2030956
Parent, C. (1970). Vivre à l'oblique. L’Aventure Urbaine.
Parent, C. (1981). Entrelacs de l’oblique. Editions du Moniteur.
Parent, C., & Virilio, P. (1996). Architecture Principe: Texts from manifesto magazine. İçinde P. Johnston (Ed.), The function of the oblique: The architecture of Claude Parent and Paul Virilio 1963-1969 (ss. 65–71). The Architectural Association.
Parent, C., & Virilio, P. (1997). Architecture principe: 1966 and 1996. (Çev. G. Collins). Les Editions de l'Imprimeur.
Parent,C. (2003). Errer dans l'illusion. Les Architectures Hèrètiques.
Parent, C., & Virilio, P. (2010). Urbanisme Principe. ‘A’A’ L'architecture D'aujourd'hui: Connexions, 375, 97–108.
Parent, C. (2023a). Errer dans l'illusion. Bernard Chauveau Édition. (Orijinal çalışma basım tarihi 2003)
Parent, C. (2023b). Vivre à l'oblique. Bernard Chauveau Édition. (Orijinal çalışma basım tarihi
Redhead, S. (2011). We have never been postmodern: Theory at the speed of light. Edinburgh University Press.
Stickells, L. (2010). Conceiving an architecture of movement. Architectural Research Quarterly, 14(1), 41–51. https://doi.org/10.1017/s1359135510000564
Ünlü, T., & Baş, Y. (2015). Mersin’de morfolojik süreçlerin değerlendirilmesi. Türkiye Kentsel
Morfoloji Ağı, I. Kentsel Morfoloji Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Mersin, Türkiye, 14–30.
Waldheim, C. (2016). Landscape as urbanism: A general theory. Princeton University Press.
Wall, A. (1999). Programming the urban surface. İçinde J. Corner (Ed.), Recovering landscape (ss. 233–251). Princeton Architectural Press.
Weinstock, M. (2013). System city: Infrastructure and the space of flows. Wiley.
Wigley, M. (2001). Network fever. Grey Room, 4, 82–122. https://doi.org/10.1162/152638101750420825
Ek Dosyalar
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Ertuğ Erpek- Esin Kömez Dağlıoğlu
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
