Kent Meydanlarındaki Dönüşümün Kamusal Açık Alanlardaki Sosyal Etkileşime Etkisi: Kayseri Cumhuriyet Meydanı Örneği
Anahtar Kelimeler:
Kamusal açık alan- Kayseri Cumhuriyet Meydanı- Kent meydanı- Sosyal etkileşimÖzet
Kamusal açık mekanlar, bilindiği üzere kentte yaşayanların iletişim ve etkileşimini kuran mekanlardır. Bu bağlamda kent meydanları, kentsel sosyalleşmeyi etkileyen en önemli kamusal alanlardır. Bu alanlar daha çok fiziki anlamda ön planda olsa ve genelde ticari işlevleri veya ana ulaşım bağlantı merkezleri olarak algılansa da simgesel değerleriyle, kenti paylaşan herkesin etkin sosyalleşmesine imkân veren kentsel buluşma mekanlarıdır. Çağın gereksinimlerine paralel olarak, Türkiye’de son dönemlerde kamusal alanlara verilen önem artmış, özellikle son yıllarda kentsel açık alanlarda düzenlemelere ve yarışmalara daha fazla yer verilmiştir. 2000’li yıllardan sonra Kayseri kent merkezinde de benzer uygulamalar gerçekleştirilmektedir. Bu yaklaşımın bir örneği olarak Kayseri Cumhuriyet Meydanı ve yakın çevresi de yarışmayla elde edilen projeyle 2006 yılında kentsel tasarım sürecine dahil edilmiş ve etaplarla yenileme sürecine girilmiştir. Öte yandan, yarışmalarla elde edilen tasarım ürünlerinin daha çok fiziki anlamda düzenlemelere yer verdiği, sosyal etkileşimi derinleştirmeye yönelik izlerinin tam olarak ortaya konulmadığı gözlenmektedir. Bilindiği üzere sosyal etkileşim, kişiler arasında sosyal bağlar oluşturma ve sürdürme sürecidir. Özellikle kamusal açık alanların var olma sebepleri arasında bireyler arası sosyal etkileşimi arttırma ve toplumsal dayanışmayı kuvvetlendirme özellikleri önceliklidir. Bu doğrultuda özellikle pandemi sonrası bireyselleşmenin arttığı günümüz şartlarında kamusal alan tasarımlarında sosyalleşmeyi arttıracak unsurların da ön plana çıkarılması önem arz etmektedir. Belirlenen bu problem doğrultusunda çalışma, Kayseri Cumhuriyet Meydanı'nın tarihsel süreçteki dönüşümünü, kentsel kullanımdaki yerini, 2006 sonrası yapılan yeni düzenlemelerle ortaya çıkan biçimlenişi ve bu doğrultuda gerçekleşen sosyal etkileşim durumunu araştırmayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda çalışma öncelikle kamusal açık mekanlar ile sosyal etkileşim seviyesi arasında nasıl bir ilişki olduğunu ortaya koymakta ve kamusal alanlar olarak kent meydanlarında sosyal etkileşimi arttırıcı unsurları ortaya çıkarmaktadır. Bu çıkarımlar ışığında, Kayseri Cumhuriyet Meydanı analizlerle karşılaştırmalı olarak incelenmektedir. Çalışma, Kayseri Cumhuriyet Meydanı’nın araştırmacılar tarafından belirlenmiş temel kriterler doğrultusunda irdeleyerek, yerinde yapılan gözlemler ve diğer analizlerle meydanın sosyal etkileşim boyutuyla bir değerlendirme yapmaktadır.
İndirmeler
Referanslar
Alexander, C.; Ishikawa, S.; Silverstein, M.; Jacobson, M.; Fiksdahl-King, I. & Angel, S. (1977). A Pattern Language: Towns, Buildings, Construction, New York: Oxford University Press.
Alpak, E., Düzenli, T., & Yılmaz, S. (2018). Kamusal Açık Mekânların Kalitesi ve Sosyal Etkileşim Üzerindeki Etkileri. Journal of History Culture and Art Research, 7(2), 624-638. doi:http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v7i2.1508
Altman, I., & Rogoff, B. (1987). World views in psychology: Trait, interactional, organismic, and transactional perspectives. In D. Stokols & I. Altman (Eds.), Handbook of environmental psychology (Vol. 1, pp. 7-40). John Wiley & Sons.
Ashihara, Y., (1981). Exterior Design in Architecture, Van Nostrand Reinhold Company, USA.
Booth, N.K. (1989). Basic Elements of Landscape Architectural Design. Waveland Press Inc., Long Grove, Illinois.
CABE (2002). Paving the Way-How to Achieve Clean, Safe and Attractive Streets, Thomas Telford Ltd for the Office of Deputy Prime Minister.
Carr, S.; Francis, M.; Rivlin, L. G. & Stone, A. M. (1992). Public Space, New York: Cambridge University Press.
Can, I., & Heath, T. (2015). In-between spaces and social interaction: a morphological analysis of Izmir using space syntax. Journal of Housing and the Built Environment, 31(1)
Erdoğan, A. & Atabeyoğlu, Ö. (2016). Tarihi yapıların kentsel dokuya etkisi: Kayseri kent merkezi örneği, Türkiye Ormancılık Dergisi, Cilt 17, Sayı 1, 83-92.
Erdönmez, E. & Akı, A. (2005). Açık kamusal kent mekanlarının toplum ilişkilerindeki etkileri, Megaron, YTÜ Mimarlık Fakültesi E Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, İstanbul.
Francis, M., & Penn, A. (2001). The importance of urban design quality for sustaining urban regeneration. Journal of Urban Design, 6(2), 143-163. https://doi.org/10.1080/13574800120063959
Gabriel, A. (1931). Monumental Turcs d Anatolia (Kayseri-Niğde), C.I, Paris.
Gehl, J., (1987). Life Between Buildings, New York: Van Nostrand-Reinhold.
Gehl, J., (2010). Cities for People, Island Press, Washington, Covelo, London.
Greater London Council, (1983), An Introduction to Housing Layout, The Architectural Press
Ltd., London.
Gül, A., (1989), Kapalı Kentsel Dış Mekanları Düzenleme İlkeleri, Yüksek Lisans Tezi, YTÜ
Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Herzog, T. R., Black, A. M., Fountaine, K. A., & Knotts, D. J. (2010). Reflection and attentional recovery as distinctive benefits of restorative environments. Journal of Environmental Psychology, 30(2), 271-278. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2009.12.001
İbakorkmaz, M. (2021). Bir hayat tarzı olarak şehir, mekân, meydan. Kayseri Büyükşehir Belediyesi Düşünen Şehir Dergisi, Sayı 14, S:158-161.
Jacobs, J. (1961). The Death and Life of Great American Cities. Random House, New York.
Karatepe, Ş. (2021). Kayseri Cumhuriyet Meydanı’nın mekânsal gelişimi. Kayseri Büyükşehir Belediyesi Düşünen Şehir Dergisi, Sayı 14, S:132-147.
Kürkçüoğlu, E. (2009). Kentsel açık mekanlarda yapay su elemanı tasarım ilkelerinin algı ve çevre psikolojisi bağlamında irdelenmesi: Üsküdar Belediye Meydanı Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Kürkçüoğlu, E. (2016). Etkileşim Arayüzü Olarak Meydanlar ve Yönetimi. Meydanlarda Tasarım, Yönetim ve Organizasyon Sempozyumu, 19.10.2016.
Kürkçüoğlu, E. ve Akın, O., (2013). The effects of water elements in urban space perception: A case study in Üsküdar Municipality Square. A|Z ITU Journal of Faculty of Architecture, Vol 10 (1), 159-175.
Lynch, K., (1960), The Image of the City, The MIT Press, Cambridge.
Lynch, K. (1984). Good City Form, MIT Press, Cambridge.
Maslow, A.H., (1971). The Farther Reaches of Human Nature, Viking Press, New York.
Mehta, V. (2014). Evaluating Public Space. Journal of Urban Design, 19, 1, 53-88.
Nasar, J. L., & Jones, K. M. (1997). Landscapes of fear and stress. Environment and Behavior, 29(3), 291-323. https://doi.org/10.1177/001391659702900302
Newman, O., (1973). Defensible Space: Crime Prevention Through Urban Design, Collier Book, New York.
Project for Public Spaces, (2000). How to turn a place around: a handbook for creating successful public spaces, New York.
Sitte, C. (1945). The Art of Building Cities, Reinhold Publishing Corporation, New York.
Trancik, R., (1986), Finding Lost Space: Theories of Urban Design, Van Nostrand Reinhold Company, New York.
Trip, J. J. (2007). What Makes a City? Planning for ‘Quality of Place. The Case of High-Speed Train Station Area Redevelopment", The Series Sustainable Urban Areas is published by IOS Press under the imprint Delft University Press.
Whyte, W. H. (1980). The Social Life of Small Urban Spaces, Washington DC: The Conservation Foundation.
URL 1, https://www.kayseri.bel.tr/kesfet-listeleme/cumhuriyet-meydani-genel-planlar
URL 2, https://www.manzara.gen.tr/kayseri-meydani-gece/
Yenen, Z., (1993), Türk Kentinde Açık Alan Olgusuna Analitik Bir Yaklaşım, Yıldız Teknik Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Ek Dosyalar
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Aslı Yalçın
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
