Prens Adalarının Morfolojik Özelliklerinin Mekansal Bütünleşme ve Erişilebilirlik Üzerinden İncelenmesi

Özet

Yerleşimlerin fiziksel morfolojilerine baktığımız zaman karşımıza birçok katmanda anlamlandırabileceğimiz yapılar ortaya çıkmaktadır. Bina ölçeğinden, yol sisteminin izlerine, doğal yapının etkilerinden, kamusal mekanların eklemlenmesine kadar ki sistemler bizlere o yer hakkında ipuçları vermektedir. Bu bildiride ele alınacak olan, erişilebilirlik olgusu, yerleşim birimlerinde fiziksel çevre ile tanımlanmış mekanların yönlendirdiği, yürünebilirlik, kamusal mekan kavramlarıyla ele alınması gereken bir yapıdır. Bu bağlamda, İstanbul Prens Adaları, barındırdığı güçlü tarihsel arka planları, morfolojik dokuları ve mimari tipolojik çeşitlilikleri ile öne çıkmaktadır. Adaların sahip olduğu kentsel-kırsal çeşitlilik ve yaya hareketi dinamiğinin güçlü olması nedeniyle, bu bildiride, hareketin ölçekleri parantezi altında; kamusal alanlara erişim ve çevresel kalite, morfolojik ve fonksiyonel boyutlar dahil edilerek analiz edilmiştir. Bu araştırmalar yapılırken, Mekan Dizimi yönteminin en çok üzerinde durduğu erişilebilirlik ölçümleri olan Aksiyel Analizler korelasyon Analizleri temel alınarak, sürdürülebilir yerleşim örüntüleri çerçevesinde İstanbul Prens Adalarındaki belirleyici etkenler araştırılmıştır. Bu adaların morfolojik boyutlardaki değerlendirmeleri, kentsel kamusal mekandaki yaya erişilebilirliği anlamında bazı önemli ipuçları sunabilirler. 1970'lerde geliştirilen ve Hillier ve Hanson tarafından 1984'de kitaplaşan, bütünleşme analizleri, yaya örüntülerini oluşturan temel olguları anlamada anahtar olgu olacaktır. Bununla birlikte, ayrıca, kentsel-kırsal Adalar ölçeğindeki çevresel kalite etkilerinin, nasıl sürdürülebilir kentsel mekanlar oluşturduğu okumaları yapılacaktır. Analizler yapılırken özellikle hareketin yoğun olduğu kamusal alanların özellikleri bütünleşme analizleri ışığında incelenecektir. Bu analizler, sokağın erişilebilirliğini anlamada sokağın yaya kullanımını "tahmin" etme durumunu tartışır. Arazi kullanım analizlerinin, en çok ve en az bütünleştiği noktalar göz önüne alınarak, analizler, yere, farklı arazi kullanımların büyüklüğüne, çeşidine ve binaların mimari çekiciliğine odaklanır. Her ne kadar adaların yaya öncelikli mekanlar olduğu göz önüne alınsa da, doğal eğimin, adaların yürünülebilirlik aşamasında bir engel oluşturup oluşturmadığını anlamada ele alınması gereken önemli bir veridir. Dört adada karşılaştırmalı yapılan, arazi kullanımı ve eğimin belirleyiciliği çerçevesindeki erişilebilirlik analizleri sonucunda kırsal yerleşim bölgelerindeki fiziksel morfolojinin yaya hareketliliğine etkileri incelenmeye çalışılacaktır.