İz Öğesi Üzerinden Kentsel İmge Çözümlemesi: Gazi Mustafa Kemal Bulvarı Örneği, Mersin
Anahtar Kelimeler:
kentsel algı- kentsel imge- kent öğeleri- iz öğesi- kentsel tasarımÖzet
Kentsel mekânın birçok tanımı yapılabilir fakat en genel anlamıyla farklı yaşam çevrelerini ve yaşam tarzlarını sunan, insanların yaşadıkları, çalıştkları ve sosyal ve kültürel ilişkiler içerisinde dinlendikleri ve eğlendikleri alandır (Eisner ve Gallion, 1980). Fiziksel yapılar olan kentsel mekânın tanımının, morfolojik, algısal, sosyal, görsel, işlevsel ve zamansal boyutları vardır (Carmona, 2003). Bu çalışmada, kentsel mekânın algısal boyutu, kentsel yapılı çevre ve kullanıcı arasındaki iki yönlü ilişki üzerinden ele alınarak, kentsel yapılı çevrenin kullanıcı imgesine nasıl yansıdığı araştrılmıştr. Kentsel mekâna müdahale süreçlerinde geliştrilecek imgeye dayalı tasarım ilkeleri iki temel kategoride toplanabilir; bunlardan birincisi var olan imgenin güçlendirilmesi ve varsa sorunlarının çözülmesi, diğeri ise dönüşecek alanlara müdahale ederken yeni bir imge yaratlmasıdır. Lynch’in beş kent öğesi üzerinden yürütülen alan çalışması, üzerindeki diğer öğeleri taşıyıcı özelliğe sahip olan iz öğesi üzerine yoğunlaşmıştr. Bu çalışmada, Mersin kentnin omurgası ve en önemli iz öğesi olan Gazi Mustafa Kemal (GMK) Bulvarı sunduğu sorunlar ve olanaklar sebebiyle çalışma alanı olarak seçilmiştr. Kentn ve kent parçalarının algılanmasında zorluklar yaratan ve tekdüze bir sürekliliğe sahip olan GMK Bulvarı kentin birçok bölgesinin içinden geçmektedir fakat benzer fziksel özellikler, benzer yapılaşma ve benzer işlevlerin bulvar boyunca sürekli yer alması sebebiyle bulvarın hangi bölümünde olduğunu anlamak oldukça zorlaşmaktadır. Bu zorluklar sebebiyle okunaksız bir yapıya sahip bulvarda kullanıcıların alana ilişkin imgesini destekleyen kentsel tasarım ve şehircilik stratejilerinin tartşılması olanaklı olmuştur. Kullanıcıların kentsel imgesinin tespit için anket ve bilişsel harita çizim çalışmaları yapılmıştr. Sonuç olarak, kullanıcıların imgesi herhangi bir bölge, sınır, odak noktası, işaret veya iz öğesi gibi imgesel öğeler yerine birbiriyle bağlantsız noktasal öğelerden oluşmaktadır. Kullanıcıların bulvara ilişkin genel imgelerinin ise alandaki fiziksel sorunların etkisi altnda kaldığı gözlemlenmiştr. Alan çalışmasından elde edilen temel sonuç ise, kentsel yapılı çevrelere müdahale aşamasında kullanıcıların algısına dikkat edilmesi ve algıyı daha da güçlendiren bağlamsal tasarım ilkelerinin üretlmesi gerekliliğidir. Bu çalışma, alana yönelik bu tür stratejileri üretmiş olsa da, her kentsel çevrenin kendine özgü nitelikleri, sorunları ve olanakları olmasından dolayı bu ilkeler mekâna özgü değerlendirmenin ve çözümlemenin yapılmasının ardından alana uygun hale getrilerek kullanılabilecek stratejilerdir.
İndirmeler
Referanslar
Alexander, C. vd. (1977). A Patern Language, Oxford: Oxford University Press.
Appleyard, D. (1970). Styles and Methods of Structuring a City. Environment and Behavior, 2, 100-17.
Appleyard, D. (1973). Notes on Urban Percepton and Knowledge. In R. M. Downs & D. Stea (Eds.), Image and environment: cognitve mapping and spatal behavior. 109–114.
Appleyard, D. (1981). Liveable streets (M. Sue Gerson ve Mark Lintell ile birlikte), Berkeley: University of California Press.
Arslan, D. A. (2012). Sosyoloji ve Yöntem Yazıları, Ankara: Kalkan Matbaacılık.
Ayçiçeği-Dinn, A. (Çeviri Editörü) (2007). Bilişsel Psikoloji, İstanbul. [Solso, R. L., Maclin, M. K. ve
Maclin O. H. (2005). Cognitve Psychology 7th ed. Boston: Allyn & Bacon.]
Aydın, G. (2015). Bir Kentsel Öğe Olarak İzler Üzerine Bir Değerlendirme: Gazi Mustafa Kemal Bulvarı Örneği, Mersin, Mersin Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
Bilsel, S. G. (2009). Kent ve Kentli Kültürü, Kimlik Sorunsalı, Yaşanılası Kentsel Mekan ve Ankara Üzerine. Dosya: Yerel Yönetmler: Ankara, Kent Kimliği, Mekansal-Kültürel Değişim, 10(1), 44-55.
Barlas, M. A. (2006). Urban Streets and Urban Rituals, Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları.
Carmona M., Heath T., Tiesdell S. (2003). Public Places Urban Spaces: The Dimensions of Urban Design, Oxford: Architectural Press.
Conzen, M. R. G. (1960). Alnwick, Northumberland: A Study in Town-plan Analysis, George Philip.
Cullen, G. (1986). The Concise Townscape. London: Architectural Press.
Downs, R.M., Stea, D. (1973). Cognitve Maps and Spatal Behavior: Process and Products. Image and Environment: Cognitve Mapping and Spatal Behavior, (Editör: R. M. Downs ve D. Stea). London: Edward Arnold. 8-26.
Eisner, S., Gallion, A. (1980). The Urban Patern: City Planning and Design. Van Nostrand: University of Michigan.
Gehl, J. (1987). Life Between Buildings: Using Public Space. New York.
Gibberd, F. (1953). Town Design. London: The Architectural Press.
Gregory, R. (1970). The Intelligent Eye. London: Weidenfeld and Nicolson.
Hershberger, R. G. (1974). Predictng the Meaning in Architecture. Designing For Human Behavior: Architecture and Behavioral Sciences. (Editörler: J. Lang vd.) Stroudsburg: Dowden, Hutchinson & Ross. 147-156.
Itelson, W. H. (1973). Environment Percepton and Contemporary Perceptual Theory. Environment and Cogniton. New York: Seminar Press. 1-19.
Itelson, W. H. (1978). Environmental Percepton and Urban Experience. Environment and Behavior, 10(2), 193–213.
Jacobs, A. (1993). Great Streets. Cambridge: MIT Press.
Jacobs, J. (1961). The Death and Life of Great American Cites. New York: Vintage Books.
Kostof, S. (1991). The City Shaped, Urban Paterns and Meanings Through History. London: Thames and Hudson.
Krier, L. (1978). Ratonal Architecture Ratonnelle: The Reconstructon of the European City. Brüksel: Modern Mimarlık Arşivleri.
Lang, J. (1987). Creatng Architectural Theory: The Role of the Behavioral Sciences in Environmental Design. New York. 86-110.
Levy, L.H. (1970). Conceptons of Personality: Theories and Research. New York: Random House.
Lynch, K. (1960). The Image of the City. Cambridge: MIT Press.
Moughtn, C. (2003). Urban Design: Streets and Square. Oxford: Architectural Press.
Nasar, J.L. (1998). The Evaluatve Image of the City. London: Sage Publicatons.
Neisser, U. (1967). Cognitve Psychology. New York: Appleton-Century-Crofs.
Norberg-Schulz, C. (1972). Existence, Space and Architecture. New York. 9-37.
Patricios, N. N. (1976). The Environmental Percepton and Behaviour Approach in Planning. The Internatonal Journal of Environmental Studies, 9, 199 – 208.
Pocock, D., Hudson R. (1978). Image of the Urban Environment. London: Macmillan.
Porteous, J. D. (1996). Environmental Aesthetcs: Ideas, Politcs and Planning. London: Routledge.
Rapoport, A. (2007). Pedestrian Street Use: Culture and Percepton. Urban Design Reader.
(Editörler: M. Carmona ve S. Tiesdell). Routledge: Architectural Press. 80-92.
Rudofsky, B. (1964). Streets for People: A Primer for Americans. New York: Doubleday&Company Inc.
Site, C. (1996). City Planning According to Artstc Principles. (Editörler: Collins, G. R. ve Collins, C. C.). The Birth of Modern City Planning. New York: Rizzoli. 133-322.
Tolman, E. C. (1948). Cognitve Maps in Rats and Men. Psychological Review, 55(Temmuz), 189 – 208.
White, E. (2007). Path – Portal – Place. Urban Design Reader. (Editörler: M. Carmona ve S. Tiesdell). Routledge: Architectural Press. 185-198.
