Sosyo-Mekansal Parametre Olarak Kentsel Omurgalar
Anahtar Kelimeler:
kentsel omurga- kentsel arayüz- sosyo- mekansal parametre- birey-mekanÖzet
Şehircilikte kullanılan "kentin bir organizma olduğu" analojisi, birçok yeni benzetmeyi de be- raberinde getirmiş ve mekan disiplinleri dağarcığına yerleştirmiştir. "Omurga" kavramı da bu benzetmelere güncel sayılabilecek kullanımlardan biridir. Önceleri -kentin önem derecesi yüksek ulaşım bağlantılarını tarif etmek amacıyla- daha çok "bulvar" veya "aks" olarak ta- nımlanan lineer hareket alanları, omurga kavramı ile ulaşım vasfının yanına kamusal kullanımı da dahil eden çok işlevli bir yapıya kavuşmuş ve kentin önemli yapısal parçalarından biri olarak anılmaya başlanmıştır. Söz konusu kamusal kullanımın mekanda nasıl tezahür ettiği ve kullanıcıya ne tür deneyimler tecrübe etme imkanı sunduğu ise ancak daha spesifik bir bakış açısıyla anlaşılabilir. Bu noktada kentsel arayüz kavramı, kentsel omurgaların üst ölçek kamu- sal işlevlerini çeşitlendiren ve daha anlaşılır hale getiren bir filtre görevi görmektedir. Bireyin mekan ile kurduğu ilişkinin en kolay kamusal alanlar üzerinden okunabileceği varsayılırsa kentsel omurgaların bu ilişkiyi diğer mekansal bileşenlere kıyasla daha kolay ortaya çıkaraca- ğı, kentsel arayüzlerin ise bu ilişkiyi daha net şekilde tarif edeceği öngörülebilir. Bu kapsamda kentsel omurgaların kentsel arayüzler yardımıyla kamusal işlevlerinin vurgulanması ve sosyo- mekansal bir parametreye dönüştürülmesi çalışmanın temel amacıdır. Omurga kavramının mekan literatüründeki yerinin doğru tayin edilmesi ve arayüz kavramının çözümlenmesi ile başlayan kuramsal süreç, söz konusu kavramların kamusal mekan üst başlığı altında ilişkilendirilmesiyle devam etmiştir. Süreç sonunda elde edilen kuramsal çıktılar belirli kriterlere göre seçilmiş Paris, Roma ve Ankara örneklem alanlarında test edilmiş ve alanların kentsel omurga-kentsel arayüz etkileşimi bağlamında mevcut durumları ve potansiyelleri or- taya koyulmuştur. Sonuçta omurgaların yalnızca ulaşım odaklı ve tek işlevli mekansal araçlar olmadığı her üç örnekte de kendini göstermiştir. Birey ile mekanın ilişkisinin anlaşılmasında, analiz edilmesinde ve yorumlanmasında eklektik yaklaşımların öneminin vurgulanması çalışma için öngörülmüş hedefierden biridir.
İndirmeler
Referanslar
Bala, H. A. (2006, Nisan). Mimarlık-Şehircilik, Bina-Kent, İç-Dış, Özel-Kamusal Arasında: Kentsel Arayüzler.
COLLECTIF ETC I LA GLACE A LA FOURME I EME3-2013 (COLLECTIF ETC I LA GLACE A LAFOURME I EME3-2013 I EME3)
De Waal, M. (2014). The City as Interface: How New Media Are Changing the City. Rotterdam: Nai Publishers.
Duany, A. ve Talen, E., (2002). Transect Planning, Journal of The American Planning Association
Ekinci, E., ve Aktuğlu Aktan, E.Ö. (2017). Kent Planlamada Omurga Kavramı ve Tarihi
Yarımada Örneği.
Gaston, G. (2005). The Axis İn Urban Design: Avenues to a Great City. Vanderbilt University Press Nashville.
Gehl, J. (1987). Life Between Buildings. New York: Van Nostrand Reinhold.
Glazer,N., Lilla, M. (1987). Introduction. In Glazer,N., Lilla, M. (Eds.), The Public Face Of Architecture: Civic Culture And Public Spaces. New York.
Gold, J.R., (2019). Athens Charter (C.I.A.M.), (1933).
Hall, T. (2005). Planning Europes Capital Cities Aspects of Nineteenth-Century Ur- bandevelopment. London: E & Fn Spon.
Lynch, K. (1960;1990). The Image of the City Massachusetts: The Mıt Press
Merriam Webster Dictionary, (2021). Aks. 07.02.2021 tarihinde Axis I Definition Of Axis By Merriam-Webster (Merriam-Webster.Com) adresinden erişildi.
Merriam Webster Dictionary, (2021). Omurga. 11.02.2021 tarihinde Spine Definition Of Spine By Merriam-Webster (Merriam-Webster.Com) adresinden erişildi.
Mortazavi, S. (1997). The Boulevard as a Tool In City Planning, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Rudofsky, B. (1969). Streets For People. New York.
Srinurak, N. ve Mishima, N., (2017). Urban Axis and City Shape Evaluation Through Spatial Configuration İn 'Lan Na' Northern Thailand Historic City
Spreiregen, P.D. (1965). Urban Design: The Architecture of Towns and Cities New York: Mcgraw-Hill.
Trancik, R. (1986). Finding Lost Space Van Nostrand: New York.
Yolal, B. (2019). Kentsel/ Kamusal Arayüzler Üzerine Bir Değerlendirme:Dumlupınar Bulvarı Alan Çalışması
Walters, D. (2007), Designing Community, Charrettes, Masterplans And Form-Based Codes, Architectural Press,Oxford.
