Değişen Kır Kent İlişkisi ve Bölgesel Kentleşme, İzmir-Urla Örneği
Anahtar Kelimeler:
Mekân dizilim- morfolojik değişimler- kent ve kır- bölgesel kentleşme- ikincil ev (yazlık ev)Özet
Türkiye’de 1970’lerde gelişen ikincil ev (yazlık ev) olgusu ile küçük kıyı yerleşimleri yaz boyunca ikamet eden yazlıkçılar tarafından farklı bir mekân tipolojisine dönüşmüştür. İzmir’in 38 km batısında, 1950’lerde daha çok tarımsal aktivitenin bulunduğu küçük bir ilçe olan Urla, bu ikincil ev ve farklı mekânsal kullanım biçimi ile yazlık evlerin bulunduğu bir yerleşime evrilmiştir. Dolayısıyla zaten mevcutta başlamış olan spekülatif baskı ile 1980’lerde mülk sahipleri arazilerini ya satmışlar ya da evlerini kiralamaya başlamışlardır. 1990’larda İzmir-Çeşme otobanının inşaatından sonra birçok ikincil ev birincil ev tipine dönüşmüş, artan ulaşım ve erişim imkânları ile yeni inşa edilen birincil konut tipleri ana arter boyunca ve kıyıdan iç kesimlere doğru gelişim göstermiştir. 2000’li yıllarda ise İstanbul’dan İzmir’e göçlerin artmasıyla birlikte Urla’da şehirden uzak, sanatla ve doğayla iç içe bir sosyal yaşam üretilmesi için talepler artmıştır. Bu değişen sosyal beklentilerle birlikte, konut sektöründe yeni bir eğilim olarak bu etrafları kuşatılmış (enclaves) konut tiplerini oluşturmuştur. Ayrıca bölgede büyük bir araziye yayılmış olan yeni bir devlet üniversitesinin (İYTE) kurulması ile Urla’da istihdam ve genç nüfus bir nevi artmış ve yukarıda bahsedilen sebeplerden ötürü yerleşimin kırsaldan kente olan dönüşümünü hızlandırmıştır. Bu çalışma 1969 ve 2015 yılı haritalarının mekan dizilim yöntemi ile oluşturulmuş analizlerini kıyaslayarak Urla’daki morfolojik değişimleri incelemeyi amaçlamıştır. Dolayısıyla çalışmada (segment analysis) parçacıl analiz yöntemi kullanılmıştır. 1969 planı elde edilebilen en eski ve tek kadastral haritadır. Mekan dizilim yöntemi sonuçları göstermektedir ki ana arterlere ve merkeze olan bağlantı kayıpları, kapalı sitelerin artması, entegrasyon ve bağlanırlık değerlerinde azalmaya sebep olmuştur. Aynı zamanda son zamanlarda Urla’ya sadece yakınında bulunan kent İzmir’den değil Türkiye ve özellikle de İstanbul’dan gelen nüfus ile iç göç yerleşimi dönüştürmeye devam etmektedir. Bölgedeki lüks konut üretimi ve emlak değerleri son yıllarda büyük artış göstermiştir. Bu çalışma bu morfolojik değişimleri izleyebildiğimiz fiziksel sonuçları, Urla’daki sosyal yapının değişimiyle birlikte kente alternatif alt bölgelerin oluştuğu, kent ve kırsal arasındaki farklılaşmanın gittikçe silinip, Soja’nın (2013) belirtiği türde bir bölgesel kentleşmenin yaşandığı “her yerin kent olduğu” kent kuram literatürü üzerinden yeniden okuyarak yorumlamayı hedeflemektedir.
İndirmeler
Referanslar
Al Sayed, K., Turner, A., & Hanna, S. (2009). Cities as emergent models: the morphological logic of Manhattan and Barcelona.
Al_Sayed, K., Turner, A., & Hanna, S. (2012). Generative structures in cities. In Proceedings of the 8th International Space Syntax Symposium.
Arkiv. (2018). Nebioğlu Turistik Tesisleri. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. http://www.arkiv.com.tr/ proje/nebioglu-trustik-tesisleri/6206.
Arkon, C. (1997). Kıyılarımızın günümüzdeki görüntüsü. Ege Mimarlık 7(24), 39-43.
Arkon, C. (1989). İkinci Konutlar: Sorunları ve Potansiyelleri ile Planlama İçerisindeki Konumu, İzmir Örneği. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
Brenner, N. ve Schmid, C. (2015). Towards a new epistemology of the urban?, City, 19:2-3, 151182, DOI: 10.1080/13604813.2015.1014712.
Brereton, F., Bullock, C., Clinch, J.P., ve Scott, M. (2011). Rural change and individual well-being: the case of Ireland and rural quality of life. European Urban and Regional Studies 18(2) 203 –227.
Emekli, G. (2004). Kent Coğrafyası Yaklaşımı ile Urla’da Kentsel Gelişimin Değerlendirilmesi / 2001-EDB-004. Araştırma Projesi. İzmir: Ege Üniversitesi.
Emekli, G. (2014). İkinci Konut Kavramı Açısından Turizm Coğrafyasının Önemi ve Türkiye’de İkinci Konutların gelişimi. Ege Coğrafya Dergisi 23 (1), 25-42.
Gans, H. J. (1993). People, Plans, and Policies. Essays on Poverty, Racism, and Other National Urban Problems. Columbia University Press, Russell Sage Foundation, New York.
Güçlü, K. (1988). Ülkemiz’de Sahil Bantlarında İnşa Edilen Yazlık Evler ve Yarattığı Sorunlar. Ziraat Dergisi 19 (1/4): 205-210.
Güdücüler, M. (2012). Urla’da Kırsal Kalkınma ve Kırsal Turizm. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi 2 (2), 67-78.
Güner, D. (2006). İzmir’de Modern Konut Mimarlığı 1950-2006. Planlama 3, 123-142.
Hillier, B. (1996). Space is the Machine: A Configurational Theory of Architecture (Cambridge University Press, Cambridge).
Iyer, S. (2017). Circular Migration and Localized Urbanization in Rural India. Environment and Urbanization AsIA 8(1) 105–119.
İZKA. (2014). Yarımada Sürdürülebilir Kalkınma Stratejisi. İzmir: İzmir Kalkınma Ajansı.
Lavery, P. (1971). Recreational Geography. Londra: D&C.
Lefebvre, H., Bononno, R., & Smith, N. (2003). The Urban Revolution. Minneapolis; Londra: University of Minnesota Press. Veri linki: http://www.jstor.org/stable/10.5749/j.ctt5vkbkv.
Manisa, K., Görgülü, T. (2008). İkincil Konutların Turizm Sektöründe Yeniden Kullanılabilmesine İlişkin Bir Model. Megaron, YTÜ Mimarlık Fakültesi E-Dergisi 3 (1), 68-78.
Nelson, L. ve Nelson, P. B. (2010). The global rural: Gentrification and linked migration in the rural USA. Progress in Human Geography 35(4) 441–459.
Özgüç, N. (1977). Tatil Evleri. Şehircilik Dergisi, İTÜ 14, 71-74.
Sietchiping, R., Kago, J., Zhang, X. Q., Augustinus, C. ve Tuts, R. (2014). Role of Urban–Rural Linkages in Promoting Sustainable Urbanization. Environment and Urbanization AsIA 5(2) 219–234.
Soja, E. W. (2013). Regional urbanization and third wave cities, City, 17:5, 688-694, DOI: 10.1080/13604813.2013.827854.
Tao, L. (2007). A Study of the Tibetan Rural Urbanisation Model. CHINA REPORT 43 : 1 (2007): 31–42.
Tuğcu, İ. (2017). Liman Tepe / Klazomenai Antik Limanı Doğu Mendireği Çalışmaları. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 26 (1), 85-101.
Urla Devlet Hastanesi. 82018). Tarihçe. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2018. http://urladh.saglik.gov.tr/ TR,103698 /tarihce.html.
