Mardin Tarihi Kent Dokusunda Sanal-Uzakta x Fiziksel-Yerinde Yürüme Deneyiminin Algısal Olarak Değerlendirilmesi
Anahtar Kelimeler:
Mardin- Mekansal algı- Tarihi doku- Yürüme deneyimiÖzet
Çalışmada kentsel mekânın algısal olarak değerlendirilmesinde, fiziksel-yerinde ve sanal-uzakta yürüme deneyiminin karşılaştırılmalı olarak sorgulaması amaçlanmıştır. Belirli gruplar ile yapılan mekân algısının çözümlemesinde, tarihi kent merkezindeki yürüme deneyiminin rolü çalışmanın kapsamını oluşturmuştur. Örneklem alanı olarak morfolojik, mekânsal ve kültürel değişimler açısından zenginliğe sahip Mardin tarihi kent merkezi seçilmiştir. Tarihi kentsel dokunun farklı bağlamlarda yürüme deneyimiyle algılanmasında yaşanan değişimi incelemek adına iki farklı çalışma grubu belirlenmiştir. Belirlenen çalışma gruplarındaki katılımcılar, Mimarlık ve Şehir ve Bölge Planlama bölümlerinde eğitimine devam etmekte olan lisans öğrencileridir. Örneklem alanı içerisindeki mekânsal algıyı belirleyen parametrelerin sorgulanması, çalışma alanı çevresinde yaşamakta olan çalışma grubu (ÇG1) ile daha önce alanda hiç bulunmamış ve örneklem alanını deneyimlememiş olan çalışma grubu (ÇG2) üzerinden yapılmıştır. Çalışmanın temel bulgularına göre, fiziksel-yerinde yürüme deneyiminde kentsel mekân iki ve üç boyutlu olarak algılanırken, sanal-uzaktan yürüme deneyiminde iki boyutlu olarak algılanmıştır. Sanal-uzakta yürüme deneyiminin fiziksel-yerinde yürüme deneyimine göre daha kısa sürdüğü tespit edilmiştir. Tarihi dokunun algısal olarak sorgulamasında yürüme deneyiminin fiziksel-yerinde olarak yapılması, kenti deneyimleme ve algılama sürecinde sanal-uzakta yürüme deneyimine göre mekânın çok yönlü algılanmasına imkân tanımıştır. Sanal-uzakta yürüme deneyiminin ise mekânın algılanmasında tek yönlü olarak fiziksel boyutta sınırlı kaldığı saptanmıştır. Bu doğrultuda, çalışmanın tarihi dokulardaki mekânsal algıyı belirleyen parametrelerin saptanmasında ve kentsel dokunun yürüme deneyimi üzerine yapılması planlanan çalışmalarda yeni bir yaklaşım sunması hedeflenmektedir.
İndirmeler
Referanslar
Adkins, A., Dill, J., Luhr, G., & Neal, M. (2012). Unpacking walkability: Testing the influence of urban design features on perceptions of walking environment attractiveness. Journal of urban design, 17(4), 499-510. https://doi.org/10.1080/13574809.2012.706365
Aksu, E. Y., & Çırak, A. A. (2018). Mardin Tarihi Kent Dokusunda Form Değişiminin İncelenmesi. Türkiye Kentsel Morfoloji Ağı, 725-739.
Alioğlu, E. F. (2000). Mardin Şehir Dokusu ve Evler (1.Baskı). Tarih Vakfı Yayınları.
Arnheim, R. (1977). The dynamics of architectural form: based on the 1975 Mary Duke Biddle lectures at the Cooper Union (Vol. 376). University of California Press.
Aykal F. D., Kejanlı D.T., & Erbaş, M. (2018). Mardin kent dokusunda mimari ikonların kent bütünündeki algısının değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(60), 518-528. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2801
Bridge, A., & Charitos, D. (1997). The architectural design of virtual environments. R. Judge (Eds.), The proceeding of CAAD Future’97 (ss.719-732). Kluwer Academic Publishers.
Cambra P., & Moura, F. (2020). How does walkability change relate to walking behavior change? Effects of a street improvement in pedestrian volumes and walking experience. Journal of Transport & Health, 16, 100-797. https://doi.org/10.1016/j.jth.2019.100797
Chiu, M.L., & Lan, J.-H. (2001). Discovery of historical Tainan: A digital approach. Automation in Construction, 10, 355–364. https://doi.org/10.1016/S0926-5805(00)00052-2
Cüceloğlu, D. (2009). İnsan ve Davranışı Psikolojinin Temel Kavramları. Remzi Kitabevi.
Çağlayan, M. (2021). Mardin’in UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınma süreci. International Journal of Mardin Studies, 2 (2), 7-16. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijms/issue/65639/974593
Desmond, J.C. (1994). Embodying difference: Issues in dance and cultural studies. Cultural Critique, 26, 33–63. https://doi.org/10.2307/1354455
Düzenli, H.İ., & Düzenli, E. (2019). 100 yıl önce-100 yıl sonra Mardin: Birinci cadde ve halkevi binası üzerinden bir modern kent okuması. MEGARON, 14(1), 103-121. https://doi.org/10.5505/MEGARON.2018.46704
Edensor, T. (2010). Walking in rhythms: Place, regulation, style and the flow of experience. Visual Studies, 25(1), 69-79. https://doi.org/10.1080/14725861003606902
Ewing, R., & Handy, S. (2009). Measuring the unmeasurable: Urban design qualities related to walkability, Journal of Urban Design 14(1), 65–84.https://doi.org/10.1080/13574800802451155
Gür, Ş. (1996). Mekân Örgütlenmesi. Gür Yayınları.
Ingold, T. (2004). Culture on the ground: The world perceived through the feet. Journal of Material Culture, 9(3), 315–40. https://doi.org/10.1177/1359183504046896
Kaplan, S. (1977). Participation in the design process: A cognitive approach. In Perspectives on environment and behavior (ss. 221-233). Springer.
Kavaz Altun, İ., & Zorlu, T. (2021). Mekansal algıda etkili fiziksel parametreler: İlk kademe eğitim yapıları derslikleri, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 11(23), 15-32. https://doi.org/10.16950/iujad.693920
Marshall, S. (2005). Streets & Pattern. Spon Press.
Matos Wunderlich, F. (2008). Walking and rhythmicity: Sensing urban space. Journal Of Urban Design 13(1), 125-139. https://doi.org/10.1080/13574800701803472
Noyan, S. (2005). Yıldızlara yakın şehir: Mardin. Bizim Biro Yayınları.
Porteous, A. (1977). Environment and behaviour: Planning and everyday urban life, reading, mass. Addison Wesley.
Pulhan, G. (2009). Dünya Mirasında Türkiye. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Rendell, J. (2006). Art and Architecture: A Place Between. I. B. Tauris.
Rodaway, P. (1994) Sensuous Geographies: Body, Sense, and Place. Routledge.
Shih, Y. C. (2015). A virtual walk through London: Culture learning through a cultural immersion experience. Computer Assisted Language Learning, 28(5), 407-428. https://doi.org/10.1080/09588221.2013.851703
Weisman, J. (1981). Evaluating architectural legibility way-finding in the built environment, Environment and Behavior 13 (2): 189–204. https://doi.org/10.1177/0013916581132004
Yin, L., & Wang, Z. (2016). Measuring visual enclosure for street walkability: Using machine learning algorithms and Google Street View imagery. Applied geography, 76, 147-153. https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2016.09.024
Url-1 <https://www.egeplan.com.tr/project/mardin-koruma-amacli-imar-plani/, erişim tarihi 24.04.2023>
Ek Dosyalar
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Deryanur Şimşek- Mine Özdemir
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
