Başkent Yapılarında Mekânsal Analiz
Anahtar Kelimeler:
Mekân algısı- Mekânsal istatistik- Mekan kimliğiÖzet
Kentteki mekân bütüncül yaklaşımla her bir mekân organizasyonu ile birlikte ele alınmaktadır. Çalışmada Ankara örneği, Türkiye’nin başkenti olması ve kimlik kazanması ile mekân organizasyon ögelerinin özgün olması itibariyle ele alınmıştır. Başkent Ankara 1923-1960 yıllarına kadar Ulus-Kızılay aksı ve çevresi başkent fonksiyonları ile etki alanı içerisinde iken 1957 tarihi ile tespit edilen başkent fonksiyonları tek odak içerisinde yer almamakta ve Ankara için yayılım göstermektedir. Ankara 1990 Nazım İmar Planı doğrultusunda kuzey-güney aksı dışında yeni bir aks öngörüsü ile batı aksı üzerinde de yoğunlaşmıştır. Bu aks değişimi kentteki başkent fonksiyonlarının doğrultusunda olmuştur. Her bir başkent yapısının ulaşım güzergâhları ile mekân izleri tespit edilerek “odak noktası” kavramı istatistiksel analizler ve mekân okumaları ile mümkün kılınarak sınırlandırılmıştır. Kentteki simgeler ile algıda önemli bir yer edinilmekte ve bireyler için uyarıcı niteliğinde gözlenerek kent kültürü ile ilişki içerisinde olmaktadır. Çalışmanın evrenini mekân kullanıcıları oluşturması ile ilk başkent yapılarının yer aldığı (Bayındırlık Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, Yargıtay ve Meclis Binaları) ve -hükümet kartiyesi- ve Ulus Kızılay aksı seçilmiş olup; uygulanan anketler ile analizler elde edilmiştir. Söz konusu anket sonucunda bireylerin mekandaki odak noktası ve merkez tanımı, başkent kavramının mekandaki izlerinin tanımı, yapı bazlı özgün başkent yapısı tespiti, Ankara merkez değişimi (bölgelerin belirlenmesi), yer seçiminde etkili olan sebepler, yer seçiminde başkent yapılarına yakın/uzak olma talepleri, istihdam alanlarının başkent yapıları ile ilişkisi ortaya konulmuştur. Saha çalışması ile başkent yapıları mekânda yer seçimleri ile bireylerin mekân kimliklerini tanımlama gücünün yüksek bir ilişki içerisinde olduğu görülmüştür. Bireylerin geçmişten bugüne mekânı kullanımı, kazanımı ve aktarımı ele alınan çalışmada kimlik kazandıran her bir yapının yer değişimi irdelenerek bireyler üzerindeki etkisi de sorgulanmıştır. Bireysel uygulanan anket; mekanın kullanıcılarına uygulanmış olup; alanda seçili binalarda çalışanların dönemlerin ilerlemesine yönelik analizi gözlenmiştir. Çalışma ile özgün ve tekil yapıların yer seçiminin kentteki yönelimini etkilediği ve ekonomik öngörüler ile mekanlarda çekim noktası oluşturduğu tespit edilmiştir.
İndirmeler
Referanslar
Arendt, H. (2000). İnsanlık Durumu. İletişim Yayınları. İstanbul.
Assmann, J. (2001). Kültürel Bellek: Eski Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. Ayrıntı Yayınları. İstanbul.
Bayraktar, A. (1992). Le Corbusier’in Bir Şehir Planı Önerisi. Yapı Kredi Yayınları. İstanbul.
Benhabib, S. (2012). Kamu Alanı Modelleri. Cogito: Kent ve Kültürü. 8 (6). Yapı Kredi Yayınları. İstanbul.
Claessen. H.J., & Skalnik. P. (1993). Erken Devlet. İmge Kitapevi Yayınları. Ankara.
Dinçer, A. (1980). Konut Önemlidir, Ama Tek Başına Bir Hedef Değildir. İmge Kitapevi Yayınları. Ankara.
Giddens, A. (1998). Modernliğin Sonuçları. Ayrıntı Yayınları. İstanbul.
Güvenç, B. (1996). İnsan ve Kültür. Remzi Kitabevi. İstanbul.
Habermas, J. (2003). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. İletişim Yayınları. İstanbul.
Harvey, D. (1989). The Urban Experience. John Hopkins University Press.
Heidegger, M. (1962). Being and Time. Blackwell Publishers. London.
Lloyd, R. (2000). Self-Organized Cognitive Maps. Professional Geographers. 52 (3). 517-531.
Lynch, K. (1960). The İmage of The City. MIT Press.
Lynch, K. (2010). Kent İmgesi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. İstanbul.
Rossi, A. (2006). Şehrin Mimarisi. Kanat Kitap. İstanbul.
Smith, P. (2005). Kültürel Kuram. Babil Yayınları. İstanbul.
Şenyapılı, T. (2004). Barakadan Gecekonduya: Ankara’da Kentsel Mekânın Dönüşümü (1923-1960). İletişim Yayınları, İstanbul.
Tankut, G. (1990). Bir Başkentin İmarı Ankara: 1929-1939. Orta Doğu Teknik Üniversitesi. Ankara.
Tekeli, İ. (2003). Kentleri Dönüşüm Mekanı Olarak Düşünmek. Kentsel Dönüşüm Sempozyumu Bildiriler. YTÜ Basın Yayın Merkezi. İstanbul.
Ülkeryıldız, E., Durmuş, A., Z., & Akış, T. (2009). Öğrenci Zihin Haritalarında Kente İlişkin Deneyimle Değişen Çevre Algısı. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 11(1). 72-82.
Vale, L. J. (1992). Architecture, Power and National Identity. Yale University Press. New Haven. Londra.
Varol, Ç., Sat, A., Yenigül, B., & Üçer, A. (2019). Başkent’in Meydanı Kızılay’ın Dönüşüm Öyküsü. Yapı Kredi Yayınları. Ankara.
Wittfogel, K. A. (1957). Oriental Despotizm: A Comparative Study of Total Power. Yale University Press.
Yavuz, F. (1980). Kentsel Topraklar: Ülkemizde ve Başka Ülkelerde. AÜSBF Yayınları. Ankara.
Ek Dosyalar
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Toygun Atasoy- Parla Güneş- Yeşim Tanrıvermiş
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
