Samsun Kadıköy İçin Bir Yaşama Alanı Önerisi

Özet

Samsun Kadıköy Mahallesi, 1960’larda kırdan gelen göçlerle kurulmaya başladığında, kırsal bir görünüme sahiptir. 1980’lerden itibaren kentteki nüfus artışı ve merkezin çepere doğru genişlemesiyle kırsal niteliğini kaybedip kent içi bir mahalleye dönüşmüştür. İlk yerleşimlerin gerçekleştiği Kuyu Sokak’ın kent merkezine yakın konumu, göç ile gelenlerin kentin imkanlarından faydalanmalarını sağlarken, kentin ekonomik parametrelerinden bağımsız bir yaşam alanının üretilmesini sağlar. Bu, Kuyu Sokak’ta, genel olarak, bir ya da iki katlı bahçeli evlerden oluşan bir morfoloji ortaya çıkarır. Yapılar, çoğunlukla, mimari açıdan bir nitelik barındırmaz. 1960 sonrasındaki süreçte yapıların bir bölümü, Belediye tarafından ruhsatlandırılmış olsa da günümüze kadar, bu bölge için bir imar planı hazırlanmamıştır. 2013 yılında Kadıköy’ün de aralarında olduğu İlkadım, Anadolu, Zeytinlik Mahallelerini kapsayan 79 hektarlık alan, eski ve çarpık yapılaşmanın olduğu ve depreme dayanıklı olmadığı gerekçeleriyle riskli alan ilan edilmiş ve bu bölgeler için kentsel dönüşüm kararı alınmıştır. Kentsel dönüşüm kararı alınan bölgelerin, yaklaşık 2,5 hektarlık bölümü, bahçeli evlerin yer aldığı Kuyu Sokak ve çevresini kapsamaktadır. Kentsel dönüşüm; altmış yılı aşkın bir süredir burada yer alan bahçeli evler ve onun ortaya koyduğu yaşama kültürünü ortadan kaldıracaktır. Bu, Kuyu Sokak ve çevresinde dönüşüme karşı bir direncin ortaya çıkmasının da nedenleri arasındadır. Çalışma, kentsel dönüşüm faaliyetlerinde çoğunlukla ihmal edilen; mekân kültürünün devamı ve kent hakkı konularını merkeze alarak, burada yaşayanlar için kullanım alışkanlıklarına uygun, az katlı, bahçeli, özel ve ortak alanlarıyla nitelikli yaşam alanlarının üretilmesini amaçlamaktadır. Bu çerçevede çalışma, üç aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşamada; arşiv taramasına ek olarak alanda yapılan; gözlem, fotoğraflama, mülakat, iz sürme teknikleri ile veri toplanmış ve çoğunluğu bahçeli müstakil evlerden oluşan çalışma alanı tespit edilmiştir. İkinci aşamada; bu yapılarda mekânsal niteliği artıran ortak unsurlar tespit edilmiştir. Son olarak; bu unsurları da barındıran yeni bahçeli evler üretilmiştir. Dönüşüm, kent ve konutla ilgili bu üretimler, bölgedeki yaşama kültürünün devamlılığının sağlanabilmesi açısından önemlidir.