Geleneksel Kent Dokusunun Korunmasına Yönelik Sayısal Yöntem Önerisi: Ordu, Taşbaşı Örneği
Anahtar Kelimeler:
CBS- Kentsel doku analizi- Sayısal yöntemler- Tarihi kent morfolojisiÖzet
Geleneksel kent dokuları, oluşum ve gelişim süreçleri, kentsel sistemler, ölçek, kentsel yaşam, ekolojik değerler açısından çağdaş kentsel dokulardan ayrışmaktadır. Bina ve parsel ölçeğinden kent bütününe doğru geliştiği için insan ölçeği ve gereksinimlerinin hassas bir şekilde tasarıma dahil edildiği, özel ve kamusal mekanlar arasındaki ilişkinin dengeli bir şekilde kurulduğu, coğrafi ve mikro klima özelliklerine uygun dokular oluşmaktadır. Bu dokuların detaylı bir analizi kent karakterinin anlaşılması ve insana ve çevreye duyarlı yeni doku tasarımlarının geliştirilmesi için vazgeçilmez bir aşamadır. Bu araştırma kapsamında, Ordu İli, Altınordu İlçesi, Taşbaşı tarihi doku örnekleminde tarihi doku özellikleri incelenerek kimliği oluşturan bu özelliklerin korunarak alanın çağdaş koşullara ve yeni ihtiyaçlara sağlıklı ve sürdürülebilir çözümler üretilmesi sürecinde yol gösteren bir yöntem oluşturmak amaçlamaktadır. Bu bağlamda tarihi doku, farklı ölçeklerde, çok disiplinli yaklaşımla, bütüncül olarak ve sayısal yöntemlerle incelenmekte ve öneriler getirilmektedir. Kullanılan sayısal yöntemler ile analiz ve simülasyon teknikleri standart analizlerin ötesinde çıkarımlar yapmaya, tarihi dokuyu birebir taklit etmeden, alanın iklimsel özellikleri dikkate alınarak enerji etkin çözümlerle mekânsal ilişkilerin ve görsel uyumun sağlanmasına imkan vermektedir. Alanda tarihsel gelişim süreci, coğrafi özellikleri, ulaşım sistemi ve yeşil sistem gibi doku bütününe yönelik analiz çalışmaları ile yapı tipolojileri, yapı adası, parsel, bina özellikleri, mimari detaylar eşzamanlı olarak yapılmış ve birbirleri ile ilişkilendirilerek incelenmiştir. Parsellerin, büyüklük, eğim, TAKS, KAKS, kullanım, tescil durumu, yapılaşma özelliklerine göre hiyerarşik kümelenme analizi yapılarak benzer özellikteki parseller gruplanmış, jeomorfolojik analizler sonucunda doku içerisinde farklı özelliklere sahip alt bölgeler belirlenmiştir. Yaz ve kış dönemleri için yapılan mikro klima analizlerinde tarihi dokunun bütün olarak termal konfor sınırları içerisinde olduğu görülmüştür. Topografya ve iklim ile ulaşım sistemi-yapı adası ve parsel biçimlenişi, mimari form arasındaki karşılıklı etkileşim görülebilmektedir. Tarihi dokunun yerle olan güçlü bağı ile oluşan morfolojik yapının yeni yapılaşma için önemli çözümler sunduğu görülmüştür.
İndirmeler
Referanslar
Alexander, C., Ishikawa, S., & Silverstein, M. (1977). A pattern language: towns, buildings, construction. Oxford University Press.
Amorim, L. M. d. E., Barros Filho, M. N. M., & Cruz, D. (2014). Urban texture and space configuration: An essay on integrating socio-spatial analytical techniques. Cities, 39, 58-67.
Atabeyoğlu, Ö. (2014). Büyükşehir olma sürecinde bir kent: Ordu. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(5), 160-177.
Batty, M., & Longley, P. A. (1987). Fractal-based description of urban form. Environment and Planning B: Planning and Design, 14, 123-134. http://www.envplan.com/abstract.cgi ?id=b140123
Berghauser Pont, M., & Haupt, P. (2004). Spacemate: the spatial logic of urban density. Delft, The Netherlands: Delft University Press Science.
Hillier, B., Leaman, A., Stansall, P., & Bedford, M. (1976). Space syntax. Environment and Planning B: Planning and Design, 3, 147-185. http://www.envplan.com/abstract.c gi?id=b030147
Hillier, B., Penn, A., Hanson, J., Grajewski, T., & Xu, J. (1993). Natural movement: or, configuration and attraction in urban pedestrian movement. Environment and Planning B: Planning and Design, 20, 29-66. http://www.envplan.com/abstract.cgi?id=b200029
Kaya, H. S. (2010). Kentsel dokunun dinamik yapısının analizine yönelik sayısal yöntem önerisi [Doktora tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. İstanbul.
Kaya, H. S., & Bölen, F. (2017). Urban DNA: Morphogenetic analysis of urban pattern. ICONARP International Journal of Architecture & Planning, 5(1), 10-41. https://doi.org/10.15320/ICONARP.2017.15
Kaya, H. S., & Mutlu, H. (2017). Modelling 3D spatial enclosure of urban open spaces. Journal of Urban Design, 22(1), 96-115. https://doi.org/10.1080/13574809.2016.1235465
Krüger, M. J. T. (1980). An approach to built-form connectivity at an urban scale: relationships between built-form connectivity, adjacency measures, and urban spatial structure. Environment and Planning B, 7, 163-194. http://www.envplan.com/abstract.cgi?id= b070163
Kubat, A. S., Kaya, H. S., Sari, F., Guler, G., & Ozer, O. (2007, 12-15 June). The Effects Of Proposed Bridges On Urban Macroform Of Istanbul: a syntactic evaluation. 6th International Space Syntax Symposium, Istanbul Technical University, Istanbul, Turkey.
Marshall, S. (2005). Streets and Patterns: The Structure of Urban Geometry. Spon Press.
Moughtin, C. (2003). Urban Design: Street and Square. Architectural Press.
Ozturk, M. Z., Cetinkaya, G., & Aydin, S. (2017). Climate Types of Turkey According to Köppen-Geiger Climate Classification. Journal Of Geography - Coğrafya Dergisi(35), 17-27.
Revelle, W. (1979). Hierarchical Cluster Analysis And The Internal Structure Of Tests. Multivariate Behavioral Research, 14(1), 57-74. https://doi.org/10.1207/s15327906m br1401_4
Salingaros, N. A., Coward, L. A., & West, B. J. (2005). Principles of urban structure. Techne Press.
Stiny, G., & Gips, J. (1971). Shape Grammars and The Generative Specification Of Painting and Sculpture. Information Processing: Proceedings of IFIP Congress, Netherlands.
T.C. Ordu Büyükşehir Belediyesi. (2020). Ordu ili 2019 yılı çevre durum raporu. Ordu: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, ÇED ve Çevre İzinleri Şube Müdürlüğü
Turner, A. (2007). From axial to road-centre lines: a new representation for space syntax and a new model of route choice for transport network analysis. Environment and Planning B: Planning and Design, 34, 539-555. http://www.envplan.com/abstract.cgi?id=b32067
Velioğlu, S. (1999). Bir mekansal çözümleme yöntemi önerisi: Üçlü örtüşük formülasyon Isparta Çarşamba Pazarı kentsel tasarım projesi örneği. 1. Ulusal Kentsel Tasarım Kongresi: Kentsel Tasarım: Bir tasarımlar bütünü, MSÜ Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
Wolfrum, S. (2015). Squares: Urban Spaces in Europe. Birkhäuser.
Ek Dosyalar
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 H. Serdar Kaya- Meltem Erdem Kaya- Elif Serdar Yakut- Mine Çiçek- Duygu Duran
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
