20. Yy. Başlarında, K. Afrika'daki Planlamalarda, Planlama Aktörü Olarak H. Prost Fez Modeli ve Morfolojik Analizler
Anahtar Kelimeler:
H. Prost- Koloniyal Planlama- Kentsel Morfoloji- KültüralizmÖzet
Çalışmanın Amacı; 20. yy. başlarında, H. Prost'un K. Afrika'daki, Kolonyal kent planlamasında, planlamanın aktörü olarak önemi. H. Prost'un, kolonyal kent planlama idealinden, kültüralist ve korumacı bir yönteme geçişinin planlamaya yansımaları, planlama yöntemlerinin analizi ve morfolojik boyutta kente yansımaları.
Araştırma Yöntemi
- Prost'un, Paris'teki, Beaux-Art eğitimi ile başlayan ilk döneminden itibaren, planlamaya yaklaşımı. İlk dönem, Anvers ve Paris planlamaları. H. Prost'un K. Afrika'daki planlamalarında, kolonyal kent, planlama idealinden, kültüralist-korumacı yönteme dönüşümü. Kentsel, morfolojik değişimlerde, Prost'un, kent planlamacı aktör olarak rolü. Fas kenti ele alınarak, Prost'un planlama yöntemlerinin analizi.
Prost'un ilk dönemleri. Anvers ve Paris uygulamaları. Prost'un ilk dönem Kent Planlamacılığına Bakış
- yüzyıl başında, büyük şehirci ve şehirciliğin kurucusu H. Prost, K. Afrika'da planlamalar gerçekleştirir. H. Prost, Paris'te, Hénard sonrasında, Paris kentinin planlanmasını ve modernizasyonunu gerçekleştirmiştir. H. Prost, 20. yüzyıl modern şehirciliğin de kurucularındandır. Fransa'da, kent planlamasında önemli bir kurum olan, Sosyal-Müze'nin de, bir üyesi ve ESA, École Spécial d'Architecture (Mimarlık Okulunda) dersler veren eğitmendir. H. Prost'un, K. Afrika'daki, planlamaları, mesleki yaşamındaki gelişmelerin ve yaşamı boyunca deneyimlediği, kent planlama yöntemlerinin de göstergesidir. Prost'un, K. Afrika'daki, kent planlamacılığı; öğrencilik dönemlerinde, eğitimini aldığı École des Beaux-Arts (Güzel-Sanatlar Okulun'dan), modern şehircilik planlamasına ve kültüralist-korumacı planlamaya değişimler gösterir. H. Prost, K. Afrika'da, ilk döneminde, kolonyal temelde bir planlamacılık uygulasa da, sonrasında, kültüralist-korumacı bir yaklaşımı benimser. K. Afrika'daki kentlere özgü yeni yöntemler geliştirir. Frey'e göre: “Prost, bir “kültüralist” olarak, gelişmiş bir modernliğe ve şehirciliğe karşıdır".1
Bir kent planlama aktörü olarak H. Prost’un, K. Afrika'daki, ilk dönem Kolonyal planlamaları ve uygulamaları
- Prost'un, K. Afrika'da, gerçekleştirdiği planlamalar, farklı planlama yöntemlerini içerir. Frey, H. Prost'un, Fas'taki planlama deneyimlerinin önemine dikkat çeker. Frey'e göre H. Prost'un, Belçika ve Fas'taki uygulamaları önemlidir. Bu planlamada, deneyimleri ve geniş bir bakış açısı vardır. 2 H. Prost, ilk yarışma projesi Anvers ve K. Afrika'daki, Marakeş'deki planlamaları, Beaux-Art'ın, temel ilkelerine göre; kentin tarihi, organik, düzensiz yapısına uyum sağlamayan, şekilci planlamalardır. H. Prost, K. Afrika'da, Beaux-Art, uygulamalarından başlayarak, kültüralist ve korumacı, planlama yöntemini benimser. Planlama yöntemi; tarihi kentlerin yerel, vernaküler dokusuna uyumlu, korumacı bir yönteme dönüşür.
- Prost'un, Fas Planlaması, Kolonyal planlamadan, kültüralist-korumacı yönteme doğru geçişi
- Prost, Fas planında, ise, farklı bir planlama yöntemi uygular. Kentin, tarihi eski dokusuna dokunmadan, yeni planladığı, Beaux-Art planlı kenti, eski kente eklemler. Fas Planı diğerlerinden farklı bir sistemdir. H. Prost, kültüralist ve korumacı bir yöntemi benimser. 4 Fas planlamasında, tarihi kente dokunmaz. Yeni kenti, tarihi kentin dışında kurgular ve tarihi kente eklemler. Böylece, “Prost, Fas'ta, eski kente benzer yeni kent oluşturur.” 5 H. Prost'un bu yöntemi; Cerda'nın Barselona'da, eski kente eklemlenen, planlama yöntemini de çağrıştırır. Fakat, Prost, eski kente, eklemlenen, yeni ve modern bir kent yerine; tarihi kentin, düzensiz sokak yapısına uyumlu, esnek, eski kentten tarihi referanslar alan, planlama gerçekleştirir. Bu yeni sistem; H. Prost'un, Fas'a özgü geliştiği, yeni planlama yöntemidir.
- Prost'un korumacı ve yenilikçi Planlama yöntemleri analizi ve örnekler. Morfolojik değişimlerin irdelenmesi.
- Prost, Fas'da, tarihi sit alanının uzağına, Avrupa kentleri gibi ızgara plan uygular. Fakat,
- Prost'un ızgara planı; geliştirilmiş bir uygulama olarak, bilinen antik dönem ızgara planlı planlamalardan farklıdır. Tunus'ta, kenti ızgara planlama sistemi üzerine kurgulayan H. Prost, Fas'da ise; kentin, tarihi organik kent dokusuna da, uyum sağlayan yeni esnek bir planlama yöntemi görülür.
İndirmeler
Referanslar
Barattucci, Chiara, (2006) “Le Zoning Dans l'Urbanisme Italien et Français du XX. Siècle, Urbanisme, Septembre-Octobre, N.344.
Cohen, Jean-Louis, (2010) "Büyük Peyzajlardan, Metropollere: H. Prost." İmparatorluk Başkentinden, Cumhuriyet'in Modern Kentine, Henri Prost İstanbul Planlaması (1936-1951) İst. Araştırmaları Enstitüsü , İstanbul.
Frey, J.P., (2004) “Henri Prost (1874-1959), Parcours d’un Urbaniste Discret (Rabat, Paris, Istanbul…)”, in: Urbanisme, n° 336: Utopie(s), mai-juin.
Frey, J.P., (2004) Henri Prost, Kaynak; (http://urbanisme.upec.), Erişim Tarihi: 04.06.2015. Frey, J.P., (2011) ”Henri Prost “ , Paquot, Thierry, Les Faiseur De Villes, İnfolie Editions, Paris.
Pinon, P., (2010) “Henri Prost et le plan directeur d'İstanbul: une ouvre inacheveé” , Urbanisme, septembre-octobre 2010-N 374.
Pinon, P., (2010) "Henri Prost: Paris'ten Roma'ya, Fas'tan İstanbul'a”, İmparatorluk Başkentinden, Cumhuriyet'in Modern Kentine, Henri Prost İstanbul Planlaması (1936-1951) İst. Araştırmaları Enstitüsü , İstanbul.
Pinon, P. (2010) "H.Prost'un Şehirciliği ve İstanbul'un Dönüşümleri." İmparatorluk Başkentinden, Cumhuriyet'in Modern Kentine, Henri Prost İstanbul Planlaması (1936-1951) İst., Araştırmaları Enstitüsü , İstanbul.
Prost, Henri, “L'Urbanisme Au Point de Vue Technique”, Monsarrat, Gaston, “L'Urbanisme Au Point de Vue Administratif” L' Urbanisme, Les Cashiers du Redressent Française, N.16., Edition, de La S.A.P.E, Paris.
Rabinow, Paul, (1991) French Modern, Norms and the Forms of the Social Environment, MIT Press. Wright, G.,(1991) The Politics of Design in French Colonial Urbanism, Univ. Chicago Press.
