Yerleşme Tarihi Analizinde Tarihsel Coğrafya ve Kentsel Morfolojinin Bir Araya Geliş Olanakları Üzerine Yeniden Düşünmek: Antakya Örneği
Anahtar Kelimeler:
Tarihsel Coğrafya- Kentsel Morfoloji- Yerleşme Tarihi- Antakya- TeritoryaliteÖzet
Yerleşmeleri oluşturan farklı dinamik ve bileşenlerin geçmişten günümüze gösterdiği süreklilik ve süreksizliklerden oluşan yerleşme tarihi çalışmaları, yerleşmelerin bugününün anlaşılması ve geleceğinin yönlendirilmesinde önemlidir. Yerleşme tarihi analizine ilişkin mevcut yöntemlerin (ölçek, zaman, disiplinlerarası bakış açısından) yetersiz kaldığı, yeni ve kapsamlı yöntemlere ihtiyaç olduğu düşünülmektedir. Araştırma amacını yerleşme tarihi analizi olarak belirlemiş olmasa da kentsel morfoloji ve tarihsel coğrafya, analiz araçları ve kavramsal çerçeveleri açısından önemli yaklaşımlar sunar. Tarihsel kentsel coğrafya incelemesini kentsel morfoloji araştırmalarına dahil eden Conzen’in araştırma ve analiz yönteminde yer alan kavram ve bileşenlerin yeniden düşünülmesi ve yerleşme tarihi analizi odağında ele alınmasının, bu açıdan önemli açılımlar sağlayacağı düşünülmektedir. Bu yeniden okuma ile oluşacak çerçevede; Antakya’ya dair eski harita, plan ve çizimler ile yazılı kaynakların sistematik biçimde incelenmesi ile yerleşme tarihi analizi için yeniden bir ele alış öneren “yerleşme tarihi analizi bileşenleri” kapsamında yapılacak veri tasnifi, bu çalışmanın hedeflerini oluşturur. Böylece toplumsal, ekonomik, kültürel bileşenler ve değişimlerin mekândaki izlerinin, sürekliliğinin ve etkileşiminin anlaşılabilir bir çerçevesinin çizilebileceği düşünülmektedir. Çalışmanın temel bir hedefi de, farklı nitelikteki yerleşmelere uyarlanabilir bir yerleşme tarihi analizi yöntemine ulaşılmasıdır.
İndirmeler
Referanslar
Akyol, E.D. (2010). Sınırdaki Kimlikler: Türkiye’ye İlhak Sürecinde Hatay, İstanbul: Libra Yayınları.
Algöz, C. (1944). Coğrafya Gözüyle Hatay. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, cilt: 2, sayı: 2.
Arı, Y. (2005). Tarihi Coğrafya. 20. Yüzyılda Amerikan Coğrafyasının Gelişimi, İstanbul: Çizgi Kitabevi, 49-50.
Bilsel, C. (2015). Kent Tarihi Araştırmalarında Mekanbilimsel Bir Yaklaşım: Batı’da ve Türkiye’de Kentsel Morfoloji Çalışmalarının Öncülleri. Türkiye Kentsel Morfoloji Sempozyumu: Temel Yaklaşımlar ve Teknikler Bildiri Kitabı, Mersin Üniversitesi - Akdeniz Kent Araştırmaları Merkezi Yayınları: 5, 59-77.
Braudel, F. (1992). Tarih Üzerine Yazılar, İmge Kitabevi, İstanbul.
Butlin, R.A. (1993). Historical Geography, London: E.Arnold Publishing, X-XI, 51.
Baykara, T. (2007). Tarih Araştırma ve Yazma Metodu, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık: 244, 35.
Conzen, M.P. (2016). Kent Morfolojisi”nin Conzen Ekolü Bakış Açısı ile Şehir Planlama ve Tasarımındaki Rolü/An Overview to Urban Morphology with Conzenian School and Tradition seminerinin tanıtım metni, İTÜ Mimarlık Fakültesi, 22-23 Mart 2016.
Demir, A. (1996). Çağlar İçinde Antakya, İstanbul: Akbank Yayınevi.
Doğruel, F. (2005). İnsaniyetleri Benzer; Hatay’da Çoketnili Ortak Yaşam Kültürü, İstanbul: İletişim Yayınları Memleket Kitapları.
Gümüşçü, O. (2010). Tarihi Coğrafya, İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 167, 172, 356, 359-362.
Gündüz, A. vd. (2013). Hatay Tarihi, Hatay: T.C. Hatay Valiliği.
Gürer, T.K. (2016). Tipomorfoloji: Kentsel Mekânın Yapısını Anlamak. İdeal Kent - Kent Araştırmaları Dergisi, 18/7, 8.
Hamshere, J.D. (1987). Data Sources in Historical Geography. Historical Geography: Progress and Prospect, M. Pacione, ed., London, 47-48, 61-62.
Jager, H. (1969). Historische Geographie, Braunschweig: Georg Westermann Publishing, 15-25.
Kara, A. (2005). 19. Yüzyılda Bir Osmanlı Şehri Antakya, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
Kılınç, G. (2007). Şehircilik Açısından Kent Tarihi Araştırmalarının Gerekliliği ve Kullanılan Yöntemler. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (23: 2007/2), 177-196.
Mitchell, J.B. (1975). Historical Geography, Londra: Hodder and Stoughton Publishing, 12-13.
Moudon, A.V. (1997). Urban Morphology as an Emerging Interdisciplinary Field. Urban Morphology, (1), 3-4, 7-8.
Oliveira, V. (2016). The Elements of Urban Form, Urban Morphology: An Introduction to the Study of the Physical Form of Cities, Switzerland: Springer International Publishing, 7-30.
Sauer, C.O. (1941). Foreword to Historical Geography. Annals of the Association of American Geographers (31) 15, 17.
Slater, T.R. (2009). Historical Urban Morphologies. International Encyclopedia of Human Geography, Kitchin, R., Thrift, R. (ed) UK: Elsevier, 12, 59-65.
Ünlü, T., Baş, Y. (2015). Mersin’de Morfolojik Süreçlerin Değerlendirilmesi. Türkiye Kentsel Morfoloji Sempozyumu: Temel Yaklaşımlar ve Teknikler Bildiri Kitabı, Mersin Üniversitesi - Akdeniz Kent Araştırmaları Merkezi Yayınları: 5, 14-30.
Whitehand, J.W.R. (2001). The Physical Form of Cities: A Historico-Geographical Approach. Handbook of Urban Studies, Der. R. Paddison. SAGE, London.
Zafer Cömert, N. (2013), Testing an Integrated Methodology for Urban Typo-morphological Analysis on Famagusta and Ludlow, Doktora tezi, Doğu Akdeniz Üniversitesi, Kıbrıs.
