Kent Formunun Tarihsel Gelişiminin İncelenmesinde Yeni Bir Perspektif; Floransa Kent Formunun Köprüler Etkisinde Gelişimi

Özet

Sosyal, ekonomik ve fiziksel tabakalar kendine özgü nitelikleriyle bir araya gelerek, oldukça karmaşık bir yapıya sahip olan kentleri oluşturmakta; kentler insan faktörü ile yaşayan, devingen bir özellik kazanmaktadır. Şehircilik çalışmaları günümüzde, kent mekanizmasını geçmişi, bugünü ve geleceğiyle çözümlemeye çalışan bağımsız bir çalışma alanı halini almıştır. Kent tarihi, şehircilik ve planlama çalışmaları içinde önemli bir yer tutmakta, kentlerin morfolojik yapılarının çözümlenmesi ise şehircilik çalışmaları içinde farklı bir yere oturmaktadır. Çalışma kapsamında kentlerin morfolojik gelişimini ve kent formunun değişimini inceleyen çalışmalar ile kent tarihi çalışmaları bir araya getirilmiş; kent formunun gelişmesini etkileyen bir dinamik olarak köprü öğesi ele alınmıştır. Çalışma için örnek alan tespit edilirken, bir su öğesinin yanında ya da etrafında konumlanmış yerleşmeler listelenmiş, belirlenen kriterler doğrultusunda bir tasnif ve eleme yapılarak; Arno Nehri' nin iki yanında yerleşmiş olan Floransa kenti üzerine yoğunlaşılmıştır. Floransa'nın kent formunun tarihsel süreçte gelişimi tarihi ve güncel analizler üzerinden incelenerek, köprüler ve kent formu etkileşimi ortaya konulmuştur. Bu çalışma kaynağını, Kentsel Mekan Organizasyonu ve Tasarımı Yüksek Lisans Programı çerçevesinde, Prof. Dr. Zekiye Yenen danışmanlığında hazırlanan Yüksek Lisans Tezi'nden almıştır. Konunun bu biçimde işlenmesinin motivasyonunu ise; "kentlerin gelişmesi üzerinde köprülerin direkt ve görünür bir etkisi olup olmadığı" ve "Floransa kent formunun gelişmesi ile Floransa'nın köprüleri arasında karşılıklı bir ilişki olup olmadığı" konularının açığa çıkarılması ihtiyacı oluşturmuştur. Floransa'nın eski tarihlere (1655, 1750, 1877 ve 2012 yılları) ait haritaları üzerinde yapılan fiziksel yapı ve kent formu (makroform) analizleri ile kent formu-köprü ilişkisi incelenmiştir. Kentin doğal, sosyal, ekonomik yapısı ve üst ölçekli analizleri içeren çalışma, köprüler ve makroformun tarihsel gelişimi arasındaki ilişkinin açığa çıkarılması ve yorumlanması ile sonlandırılmıştır. Floransa'nın tarihsel gelişim süreci içinde fiziksel, sosyal ve ekonomik tabakaları içeren çalışma sonucunda, su kenarı kentlerinde yer alan köprülerin yapılması ile kent biçimlerinin değişiminin birbiriyle ilişkili süreçler olduğu, yapılan köprülerin su kenarında kurulan kentlerde, kent biçimini tamamlayıcı bir rol üstlendiğini belirtmek mümkündür.