Tarihi Dokuların Değişiminde Yerel Yönetimin Rolü: Ulucanlar / Ankara Örneği
Anahtar Kelimeler:
Ulucanlar- geleneksel konut dokusu- özgünlükÖzet
Fiziki çevreye ait tüm elemanlar; sosyo-ekonomik, kültürel ve politik güçlerin etkisi ile zaman içerisinde değişip dönüşerek kentsel morfolojiyi oluşturmaktadır. Özellikle tarihi kent doku- larında açıkça görülen bu değişimler, miras alanlarının korunmasına yönelik karar mekaniz- malarının tutumları ile şekillenmektedir. Ankara tarihi kent merkezi sınırları içinde yer alan geleneksel konut alanları da yaklaşık son yirmi yıldır bu süreçten fiilen etkilenmektedir. Yerel yönetimin sokak sağlıklaştırma projeleri ile dönüşümünü başlattığı Hamamönü ve Hamamar- kası, kent morfolojisinin evriminde koruma disiplini açısından sorunlu olarak görülen miras alanlarıdır. 2004 yılında 5226 sayılı 'Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun' ile değişen mevzuatla yerel yönetimlerin kültürel miras alanlarının korunması konusunda yetki ve sorumluluklarının arttırılması, Türkiye'deki tarihi kent dokularının değişim ve dönüşüm sürecini hızlandırmıştır. Bu süreç Ankara'da Ulus tarihi kent merkezi sınırlarının güneydoğusunda yer alan Ulucanlar Bölgesi'nin dönüşümünü başlat- mıştır. En eskisi 17. yüzyıla ait olan tarihi konutların büyük bir bölümü, Altındağ Belediyesi'nin rekonstrüksiyon uygulamaları doğrultusunda 2016 yılında yıkılmıştır. Sonrasında yapım tekni- ği, yapı malzemeleri ve mimari elemanları bağlamında özgün konut özelliklerini yansıtmayan rekonstrüksiyonlar yapılarak, Ulucanlar'da 'yeni' bir tarihi konut dokusu üretilmiştir. Bu çalışmada, yerel yönetimin uygulamaları ile bölgenin geçirdiği değişim ve dönüşüm tarihi dokulardaki özgünlük tartışması üzerinden incelenmiştir. Çalışma alanındaki 66 parsele ait; 1930lar, 1993 ve 2011 yıllarına ait kaynaklardan elde edilen bilgiler ile 2020 yılında yerinde yapılan tespitlere dayanarak, konutların fiziki özellikleri ve mevcut durumları analiz edilmiştir. Çalışmada dört farklı zaman aralığına ait analizler karşılaştırılarak tarihi dokudaki değişimin niteliği; doku, yapı adası, parsel ve yapı özelinde incelenmiş ve kent morfolojisine etkileri de- ğerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sonucu Geç Osmanlı Dönemi'ne ait tarihi konut dokusunu barındıran Ulucanlar'ın, son yıllardaki uygulamalar ile özgünlüğünü büyük oranda yitirdiği ve kentin morfolojik evriminde yeni bir süreç oluşturduğu gözlenmiştir.
İndirmeler
Referanslar
Akçura, N. vd. (1996). Tarihi çevrede konut-yapı ilişkileri: Ulucanlar örneği. Ankara: T.C.Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı.
Akok, M. (1951). Ankara'nın eski evleri, Ankara Etnoğrafya Müzesi Yayını Seri: I - No: I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Aktüre, S. (1981). 16.yy öncesi Ankara. In Tarih İçinde Ankara Seminer Bildirisi, E.Yavuz & Ü.N. Uğurel (eds.), pp.1-47, Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Basım İşliği.
Ergenç, Ö. (1995). Osmanlı Klasik Dönemi kent tarihçiliğine katkı: XVI.yüzyılda Ankara ve Konya. Ankara: Ankara Enstitüsü Yayınları.
Özdemir, R. (1998). XIX. Yüzyılın ilk yarısında Ankara, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Sağıroğlu, Ö., & Aksulu, B. (2011). A proposal for sustainable urban conservation and rehabilitation of Ulucanlar district, Ankara. Gazi University Journal of Science 24(3), 593-604.
Sudan, A. E. (2012). The Role and approach of local authorities in the field of 'con- servation' : case study in Hamamönü / Ankara, unpublished Master's thesis, Ankara: METU.
Şahin, N. (1995). A Study on Conservation and Rehabilitation Problems of Historic Timber Framed Houses in Ankara. Unpublished PhD Thesis. METU, Graduate Scho- ol of Natural and Applied Sciences, Department ofArchitecture-Restoration, Ankara, Turkey
Şahin Güçhan, N. (2001). 16-19 yy. nüfus tahminlerine göre Osmanlı Ankara'sında mahallelerin sosyal-fiziksel özellikleri ve değişim süreçleri üzerine bir deneme. In Tarih İçinde Ankara II, Y. Yavuz (ed.), pp. 123-154, Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakül- tesi Yayınları.
Şahin Güçhan, N. (2018). History and Characteristics of Construction Techniques Used in Traditional Timber Ottoman Houses, International Journal of Architectural Heritage, 12:1, 1-20, DOI: 10.1080/15583058.2017.1336811
