Antalya Kent Merkezinin Zamansal Gelişiminin Fraktal Boyut Yöntemi ile İncelenmesi
Anahtar Kelimeler:
Fraktal boyut- Kentsel büyüme- Kentsel gelişme- Morfoloji- PlanlamaÖzet
Kentler, ekonomik, sosyal ve fiziksel çevrenin etkileşimi ile oluşan karmaşık ve dinamik sistemlerdir. Kentler büyüdükçe karmaşık yapıları artmakta ve birçok sorun meydana gelebilmektedir. Kentsel yapılardaki sorunları çözmek ve kontrollü kentsel büyümenin sağlanabilmesi için kapsamlı ve uzun vadeli mekânsal planlar hazırlanmaktadır. Bu planlarla alınan kararlar, kentsel gelişimi doğrudan veya dolaylı olarak etkileyebilmekte, kentler bu kararlarla farklı büyüme süreçleri geçirebilmektedir. Bu sebeple planlama kararları doğrultusunda kentlerin zamansal gelişimini incelemek, yeni yapılacak planların kentlerin büyümesini nasıl etkileyeceğini öngörmek açısından önemlidir. Buradan yola çıkarak bu çalışmada hızlı bir kentleşme süreci geçiren Antalya'nın kentsel gelişiminin planlama kararları doğrultusunda incelenmesi amaçlanmaktadır. Antalya'nın ulusal ve uluslararası düzeyde bir çekim noktası haline gelmesi ile hızlı bir yapılaşma süreci geçirmiş olması ve günümüzde göç almaya devam etmesi sebebiyle yeni planlama kararlarına ihtiyaç olacağının düşünülmesi bu kentin çalışma alanı olarak seçilmesinde etkili olmuştur. Çalışmada, kentsel gelişme sürecini analiz ederek sürecin özelliklerinin belirlenmesine imkân sağlayan ve morfolojik analiz yöntemlerinden biri olan fraktal boyut yöntemi kullanılarak, Antalya kent merkezinin 1990 yılı sonrasındaki kentsel gelişme süreci analiz edilerek, planlama kararları ekseninde kentsel gelişme süreci tartışılmaktadır. Araştırmanın sonucunda Antalya’nın en hızlı kentsel gelişim sürecini 1990-2000 yılları arasında yaşadığı tespit edilmiştir. Ayrıca kentin fraktal değerinin en çok bu dönem aralığında arttığı belirlenmiştir. Bu dönemde kent merkezi etrafında hızla kompaktlaşan bir kentsel yapıya sahip olan Antalya’nın sonraki dönemlerde doğu-batı kıyı şeridi ve kuzeybatı kentsel koridoru boyunca yayılma eğilimine girdiği sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan yatırımların etkisiyle kentte farklı biçimlerde yayılmaların meydana gelebileceğini gösteren bu çalışmanın, planlama kararlarının kentlerin gelişimleri üzerindeki uzun vadeli etkilerini ortaya çıkarmak ve gelecekteki olası etkilerini tartışabilmek için önemli olduğu düşünülmektedir.
İndirmeler
Referanslar
Antalya Büyükşehir Belediyesi (ABB). (2005). 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı Planlama Raporu. Antalya.
Antalya Büyükşehir Belediyesi. (2005). 2005 yılı tarihli 1/25000 Nazım İmar Planı.
Antalya Büyükşehir Belediyesi. (2008). 2008 yılı tarihli 1/25000 Nazım İmar Planı.
Antalya Büyükşehir Belediyesi. (2013). 2013 yılı tarihli 1/25000 Nazım İmar Planı.
Antalya Büyükşehir Belediyesi. (2014). 2014 yılı tarihli 1/25000 Nazım İmar Planı.
Antalya Büyükşehir Belediyesi. (2017). 2017 yılı tarihli 1/25000 Nazım İmar Planı.
Antalya İmar ve Şehircilik Daire Bașkanlığı. (2020). Antalya Kenti Mekânsal Gelişim Süreci Power Point Sunumu.
Atik, M., Altan; T., Artar, M. (2006). Turizm ve Doğa Koruma “Güney Antalya Bölgesi”: Gelişmeler ve Sonuçları. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(2), 165-177.
Batty, M., Besussi, E., Chin, N. (2003). Traffic, Urban Growth and Suburban Sprawl. (CASA Working Papers 70). Centre for Advanced Spatial Analysis (UCL): London, UK.
Batty, M., Fotheringham, S., and Longley, P. (1993). Fractal Geometry and Urban Morphology. In NS-N. Lam and L. De Cola (Eds.), Fractals in Geography (pp. 228-246). Prentice Hall.
Birleşmiş Milletler (United Nations), Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2018). World Urbanization Prospects: The 2018 Revision. https://population.un.org/wup/Country-Profiles/ Erişim Tarihi: 26.03.2023
Chen, Y. G. (2017). Logistic Models of Fractal Dimension Growth of Urban Morphology, Fractals. DOI: 10.1142/S0218348X18500330
Cieślak, I., Biłozor, A., Szuniewicz, K. (2020). The Use of the CORINE Land Cover (CLC) Database for Analyzing Urban Sprawl. Remote Sensing, 12, 282. https://doi.org/10.3390/rs12020282
Czyża, S., Szuniewicz, K., Cieślak, I., Biłozor, A., Bajerowski, T. (2023). An Analysis of the Spatial Development of European Cities Based on Their Geometry and the CORINE Land Cover (CLC) Database. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20, 2049. https://doi.org/10.3390/ijerph20032049
İmar İskân ve Bayındırlık Bakanlığı. (1977). 1977 yılı tarihli 1/25000 Çevre Düzeni Nazım Planı.
İmar İskân ve Bayındırlık Bakanlığı. (1986). 1986 yılı tarihli 1/25000 Çevre Düzeni Nazım Planı.
Öztürk, D. & Kılıç-Gül, F. (2018). Fraktal Boyut ve Lakünarite İndeksi ile Corine Arazi Örtüsü/Kullanımı Sınıflarının Mekânsal Değişimlerinin Analizi: Ankara Örneği. VII. Uzaktan Algılama-CBS Sempozyumu (UZAL-CBS 2018), 18-21 Eylül 2018, Eskişehir.
Tannier, C., Thomas, I., Vuidel, G., Frankhauser, P. (2011). A Fractal Approach to Identifying Urban Boundaries. Geographical Analysis, (2011), 211-227.
Thomas, I., Frankhauser, P. & De Keersmaecker, M. L. (2007). Fractal Dimension Versus Density of Built-up Surfaces in the Periphery of Brussels. Regional Science, 86:287-308. https://doi.org/10.1111/j.1435-5957.2007.00122.x
Ustaoğlu, E. & Aydınoğlu. (2019). Regional Variations of Land-Use Development and Land-Use/Cover Change Dynamics: A Case Study of Turkey. Remote Sensing, 11(7), 885.
Ustaoğlu, E. & Williams, B. (2017). Determinants of Urban Expansion and Agricultural Land Conversion in 25 EU Countries. Environmental Management, 60: 717-746.
Uyar, A. & Öztürk, D. (2019). Fraktal Analiz Kullanılarak Arnavutköy’ün Kentsel Yayılma Özelliklerinin Zamansal Değişiminin İncelenmesi. Teknik Bilimleri Dergisi, 9(3):28-31.
Ek Dosyalar
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Şerife Betül Çetinkaya- Kenan Çolak- Ziya Gençel
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
