Kentlerdeki Değişimlerin Kentsel Bellek ve Kullanıcı Algısına Etkileri: Galataport Projesi Örneği

Özet

Kentler tarihsel süreçleri boyunca birçok değişimin izleyicisi olmuşlardır. Bu değişimler, zamanla ve değişen koşullar ile farklı mekansal ihtiyaçları da bera­ berinde getirmektedir. Zaman içerisinde değişen ve dönüşen kentler nitelikleri bakımından kullanıcıların kenti algılama  biçimlerini etkilemektedir. Bu bağlam­ da kentlerin geçmişlerinden bugüne geçirmiş oldukları tüm müdahale/erin ve eylemlerin 'kentsel bellek' kavramı adı altında kullanıcıların algılarını etkilediği iddia edilmektedir. Bu durum, kentlerin gündelik hayata dair kullanımlarının ken­ tin geçirdiği değişimler ile birlikte gerçekleştirdiği ve kullanıcıların eylemlerini/ algılarını yönlendirdiği savını ortaya çıkarmaktadır. Bu çalışma; sözü edilen savı İstanbul'un tarihi kent merkezinde yer alan Ga/ataport Projesi ve yakın çevresi konu alanında değerlendirerek, inşaatı hala devam eden projenin kullanıcılar üzerindeki etkilerini kentsel bellek ve algı başlıkları altında incelemeyi amaçla­ mıştır. Çalışma kapsamında İstanbul için önemli kentsel bellek alanlarına sahip Karaköy bölgesi ile bu bölgede inşaat süreci devam eden Galataport Projesi ve yakın çevresi incelenmektedir. Seçilen örnek alan içerisinde kullanıcı hareketle­ rinin kentsel değişimler bağlamında incelenmesiyle kentsel belleğin ve kent algı­ sının nasıl değiştiği araştırılmaktadır. Karaköy bölgesinin Galataport Projesi'nin varlığıyla geçirmiş olduğu toplumsal değişimlerin gözlemlenmesi ve bu projenin kullanıcıların eylemlerini, kenti algılama biçimlerini ve projeden beklentilerini na­ sıl etkilediği üzerinde durulmaktadır. Bu değişimin kullanıcı algısındaki etkilerini belirlemek amacıyla çalışmada üç aşamalı yöntem uygulanmıştır. İlk aşamada kullanıcıların eylemlerini ve bölgeyi algılama biçimlerini nesnel olarak anlamak ve analiz etmek amacıyla pilot anket çalışması uygulanmıştır. İkinci aşamada in­ şaatın devam ettiği alan yakınında kullanıcı davranışları video vefotoğraf kayıt yöntemleriyle gözlemlenmiştir. Üçüncü aşamada ise pilot anket çalışmasından elde edilen yanıtların kentsel ölçekte konumlandırılabilmesi ve değişimin grafik temsil düzeyinde görselleştirilmesi amacıyla bilişsel haritalama tekniği kullanıl­ mıştır. Çalışmada kullanılan tüm yöntemlere ait bulgular birbiriyle ilişkili olarak tartışılmakta; projenin etkisiyle Karaköy bölgesindeki değişimi analiz etmek ve kullanıcıların algılarını bölgenin değişimi bağlamında incelenmesinde çok kat­ manlı bir araştırma metodu çerçevesinin sunulması hedeflenmektedir. Çalışma sonucunda, Karaköy bölgesinin kentli için makro ölçekte tarihi bir anlam ifade etmekte olduğu; mikro ölçekte ise bölgedeki değişim sürecinin kullanıcılar tara­ fındanfarkında olunduğu ve proje etkisiyle kentin tanımladığı imgesel ögelerin ve yerlerin değişebileceği ortaya çıkmıştır. Araştırmanın sonucunda, uygulanan yön­ temlerin tümünde pilot anket çalışması, gözlem ve haritalama metodu sonuçları birlikte değerlendirilerek açıklanmaktadır. Sonuç olarak, Galataport Projesi'nin devam eden inşaat süreci ve proje tamamlandığı zaman kente getireceği değişik­ likler kullanıcıların Karaköy bölgesine ait kentsel bellek ve kentsel algı kavramları­ nı etkileyerek/ değiştirerek bölgenin sahip olduğu tarihsel ve mekansal nitelikle­ rin bütüncül kentsel bağlamından uzaklaştırabileceği ortaya konmaktadır.