Kent Monografisi Çalışmalarında Yöntem ve Materyal Kullanımı Üzerine Bir İnceleme: Adana İli, Yüregir İlçesi Örneği

Özet

Tarih boyunca kentler barındırdıkları dinamikler açısından önemli potansiyeller taşıyan mekanlar olmuş, dinamikleri oluşturan faktörler sebebiyle geçmişte var olan yapılı çevreler üzerine plansız kentler inşa edilmiştir. Yeni işlevler yüklenen ve değişen kentlerin tarihini gerek bir bütün olarak gerekse parça-bütün ilişkisi içinde yöntemler arasında karşılaştırma yapa- rak ortaya koymanın gerekli olduğu düşünülmektedir. Bu doğrultuda çalışma kapsamında kent monografisi ve kentsel morfoloji araştırmalarında kullanılabilecek materyaller ve yöntemler üzerinde durulmuştur. Yapılan incelemede Adana İli, Yüreğir ilçesinin tarihi kent merkezine yakın noktasında başlayan gelişiminin ardından sosyal-ekonomik ve nüfus hareketlerinin etki- siyle 1950-1985 yılları arasındaki süreçte fiziksel değişimin en yoğun görüldüğü Cumhuriyet, Karşıyaka ve Sinanpaşa mahalleleri ele alınmıştır. Çalışmada; bu mahallelerin geçirdiği deği- şimi, karakteristik özelliklerini ve yüklendikleri işlevleri ortaya çıkarırken bahsi geçen süreçte var olan fiziksel unsurların tespitini yaparak kültürel kimliğin sürekliliğini sağlamak hedefien- miştir. Geçmişte var olan ancak günümüzde izi olmayan fiziksel unsurların gazete arşivleri, hava fotoğrafiarı, halihazır haritalar, ortofoto görüntü ve yüz yüze görüşmeler ile elde edilen bilgilerin bütüncül olarak kullanımı ile ortaya çıkarılması açısından önemli olan bu çalışma- da, görsel materyallerin çakıştırılması ve altlık olarak kullanılması ile elde edilen haritalar, tarihsel ögelerin ve mahallelerin gelişim sürecinin tespitini yapmak amacıyla kullanılmıştır. Gazete arşivleri, kurumsal arşivler ve yazınsal kaynakların "içerik analizi yöntemi" ile ortaya konulması, genel tarih araştırmalarının yapıldığı kent monografisi yöntemi olarak kullanılan "mahalle düzeyinde yapılan çözümlemeler" ve elde edilen bilgilerin sorgulanması ya da bilgi edinme yöntemi olan "yüz yüze görüşme yöntemi"nin kullanılması açısından çalışma, "yön- temsel çeşitlilik" göstermektedir. Sonuç olarak yapılan incelemeyle kent monografisi çalışma- larında çeşitli materyal ve yöntemlerin kullanılmasıyla günümüzde var olmayan, ancak kent kültüründe bir dönem önemli olan unsurların ortaya çıkarılmasının mümkün olduğu anlaşıl- mıştır. Bu çalışmanın kentsel mirasın korunması ve planlama açısından da farklı bir bakış açısı sunduğu düşünülmektedir.