Kentsel Yenileme Projeleri ile Değişen Mekânsal Kimlik; Konya Örneği
Anahtar Kelimeler:
kentsel yenileme projesi- mekânsal kimlik- kent morfolojisi- KonyaÖzet
Kentlerde hızlı gelişme ve artan yoğunluk, insanların yaşam alanlarına karşı besledikleri aidiyet duygularının önemini giderek düşürmektedir. Bu durum özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki kentlerin geleneksel merkezi formlarının, daha az yeşil alan ve çok merkezli bir yapı etrafında yayılmalarına neden olmakta ve sadece rant kavramının ön plana çıktığı bir yapılaşma sürecini hızlandırmakta ve kentlerin kimliklerini değiştirmektedir. Bu çerçevede rant odaklı kentsel yenileme projelerinin yerel otoritenin desteği ile özel sektör elinde çöküntü alanlarından ‘’prestijli’’ konut alanlarına doğru yönlenmektedir. Bu da dönüşümü gerçekleştirilecek alanda yaşayan insanların problemlerine çözüm bulmak ya da bu alanı sağlıklılaştırmaktan ziyade kentsel arazi rantını en iyi şekilde kullanarak bu durumdan pay almaktadır. Bu süreç kentlerin bütüncül planlama sistemi içerisinde parçalı değişikliklere yol açmakta ve plan bütünlüğünü daha çok tartışılır bir noktaya taşımaktadır. Bu çalışma özellikle geçtiğimiz 10 yıl içerisinde Konya şehrindeki ekonomik yatırımların artması ile birlikte hız kazanan kentsel yenileme projelerinin kent formu üzerine etkilerini yorumlamaktadır. Bu çerçevede bahsedilen etkiler belirli morfolojik parametreler (sokak dokusu, yapı parsel ilişkisi, açık alan kullanımı ve yapısal yoğunluk) ve ekonomik kriterler (mülkiyet dokusunun değişiminde etkili olan gayrimenkul değerleri) bakımından incelenmiştir. Çalışmada yöntem olarak yenileme bölgelerindeki değişimi anlamak için önceki durum ile sonraki durum karşılaştırmalı mekânsal analizler şeklinde uygulanmıştır. Bu bağlamda Konya şehrinin Meram ilçesinden biri 15 ha diğeri 60 ha büyüklüğünde olan iki yenileme projesi alanı örneklem olarak seçilmiş ve analiz edilmiştir. Sonuç olarak seçilen örneklem alanlarının yenileme sonrası morfolojik yapıları ve ekonomik durumları yenileme öncesi durumları ile karşılaştırıldığı zaman nerdeyse tamamen değiştiği görünmektedir. Bu değişim kaçınılmaz bir şekilde kentin mekânsal kimliğini ve morfolojik yapısını etkilemektedir. Bu kapsamda araştırma, yenileme projeleri ile birlikte ortaya çıkan yeni mekânsal yapıyı kent morfolojisi kavramı çerçevesinde tartışmaktadır.
İndirmeler
Referanslar
Conzen, M. R. G. (1960). Alnwick, Northumberland: a study in town-plan analysis. Transactions and Papers (Institute of British Geographers)(27), iii-122.
Geisler, W. (1918). Danzig: ein siedlungsgeographischer Versuch: W. Geisler.
Geisler, W. (1924). Die deutsche stadt: eine beitrag zur morphologie der kulturlandschaft: J. Engelhorns nachf.
Gurdes, G. (1990). Development Logic of the Spatial systems of Towns and the Influence of Innovations on the spatial structure of European Towns. Paper presented at the 30th RSA European Congress, İstanbul.
Hillier, B., & Hanson, J. (1984). The social logic of space: Cambridge university press.
Köseoğlu, B. D., & Aydın, D. (2009). Müstakil Konut Alanlarında Morfolojik ve Bağlamsal Değişim: Konya Meram Öğretmen Evleri. BAÜ FBE Journal, 11(2), 110-123.
Kubat, A. S., & Dökmeci, V. (1994). Anadolu kale şehirlerinin morfolojik analizleri: Ankara, Antalya, Bursa, Dİyarbakır, Erzurum, İznik, Niğde, Trabzon, Urfa kale şehirlerinden örnekleme: İTÜ.
Martiny, R. (1928). Die grundrissgestaltung der deutschen siedlungen: J. Perthes.
Möller, I. (1964). Review of Aliswick Northumberland: A Study İn Town Planning Analysis. Petermanns Geographische Mitteillungen, 108, 112, 113.
Özden, P. P. (2001). Kentsel Yenileme Uygulamalarinda Yerel Yönetimlerin Rolü Üzerine Düsünceler ve Istanbul Örnegi. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi(24), 255-270.
Rossi, A. (1982). The architecture of the city. Chicago: The graham foundation for advanced studies in the fine arts.
Slater, T. R. (1983). A Medieval New Town and Port: The Plan Analysis of Hedon, East Yorkshire (Vol. 21): Department of Geography, University of Birmingham.
Topçu, M., & Southworth, M. (2014). A comparative study of the morphological characteristics of residential areas in San Francisco. A/Z Itu Journal of The Faculty of Architecture, 11(2), 173-189.
Tüter, R., & Ökesli, D. S. (2015). Geleneksel Kent Çeperinde Dönüşüm - Tarsus Örneği. Türkiye Kentsel Morfoloji Ağı, Türkiye Kentsel Morfoloji Sempozyumu, Bildiri Özetleri Kitabı, Mersin, 49.
Ulu, A., & Karakoç, İ. (2004). Kentsel değişimin kent kimliğine etkisi. Planlama Dergisi, TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayını, 29(3), 59-66.
Ünlü, T. (2006). Mersin’de Değişen Kentsel Mekan. Çamlıbel’de Morfolojik Değişim, Megaron Dergisi, 4(1), 178-200.
Whitehand, J. (1985). Urban Geography: the city as a place. Progress in human Geography, 9(1), 85-98.
Whitehand, J. W. R. (1981). Background to the urban morphogenetic tradition. The urban landscape: historical development and management: papers by MRG Conzen Institute of British Geographers Special Publication, 13, 1-24.
Whitehand, J. W. R. (1986). Taking stock of urban geography. Area, 147-151.
Whitehand, J. W. R. (2007). Conzenian urban morphology and urban landscapes. Paper presented at the Proceedings of the 6th International Space Syntax Symposium.
Whitehand, J. W. R., & Larkham, P. J. (2000). The urban landspaces : Issues and perspectives, Urban landscapes: international perspectives edited by J.W.R. Whitehand and P.J. Larkham, . London and New York.
