Konut Bölgelerinde Morfolojik Bir İnceleme; San Francisco Örneği

Özet

Bu çalışma, farklı grid dokuya sahip konut bölgelerinin morfolojik özelliklerini ve yaşanabilirliğini, erişilebilirlik, anlaşılabilirlik, yoğunluk, yaşanabilirlik indeksi ve zaman periyodunu içeren birtakım morfolojik değerlendirme parametreleri üzerinden tartışmaktadır.

Çalışmanın odağında sokak-yapı adası ve bina-parsel ilişkisi vardır. Bu ilişki belirlenen parametreler çerçevesinde San Francisco kenti genelinden her biri içinde bulunduğu konut bölgesinin karakteristik kimliğini yansıtan dokuz farklı örneklem alanı özelinde değerlendirilmiştir. Erişilebilirlik ve anlaşılabilirlik parametreleri, kent formu ve sokak sistemi arasındaki ilişkileri sayısal olarak anlamamızı sağlayan ‘mekan sentaksı’ yöntemi kullanılarak ölçülmüştür. Bir diğer değerlendirme parametresi olan yoğunluk ile ilgili ölçümler  ise  iki  şekilde  yapılmıştır; birinci  ölçüm  seçilen  örneklem alanı  içerisindeki toplam yapılaşmış alanın örneklem alanına oranı, ikinci ölçüm ise özel mülkiyet olarak kullanılan açık alanların toplam yapılaşmış alana olan oranıdır. Yaşanabilirlik indeksi parametresi, örneklem alanların içerisinde yer alan ve yaya olarak kullanılabilen açık alanlarının (kamusal alanlar), toplam yapılaşmış alanına olan oranından hesaplanmıştır. Çalışma kapsamında kentin tarihsel geçmişini anlamak amacıyla zaman kavramı da değerlendirme parametreleri arasında yer almaktadır.

Daha sonra elde edilen tüm veriler Coğrafi Bilgi Sistemi kullanılarak ortak bir veri tabanında toplanmış ve belirlenen parametreler aracılığı ile morfolojik açıdan değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler yapılırken, seçilen her bir örneklem alanının her bir parametre özelinde beşli skalada kategorize edildiği bir matristen yararlanılmıştır. Çalışma sonucunda, elde edilen bulgulardan yola çıkılarak, San Francisco kentindeki farklı grid dokuya sahip konut bölgelerinin, erişebilirlikleri, anlaşılabilirlikleri ve yoğunluk özellikleri açısından değişik karakteristiklere sahip olduğu ve bu konut bölgelerinin, bir başka deyişle, kent  dokularının  morfolojik  karakterini  şekillendiren  parametrelerden  özellikle erişilebilirlik ve yoğunluk parametrelerinin konut bölgelerinin yaşanabilirliği ve entegrasyonunda önemli faktörler olduğu söylenebilir. Konut alanları tasarımından, sokak ve park tasarımlarına, kent genelindeki açık alan ve sokak tasarımlarına kadar her ölçekteki kent formu yaşanabilirliği etkilemektedir. Yaşanabilirliği yüksek olan kentler her ölçekte başarılıdırlar. Yapılı çevre kalitesinin yükseltilmesinde gerçek bir etki oluşturmak ve tüm kullanıcıların günlük yaşamını iyileştirmek için gerekli politika ve düzenlemelerin ideal bir şekilde tüm kente dağıtılması esastır. Kentsel çevre kalitesini etkileyen elemanların çoğu (sokaklar, parklar, kamusal yapılar, kültürel kurumlar, okullar, aydınlatma ve yönlendirme elemanları ve kamu hizmetleri gibi) aynı zamanda tüm kent sisteminin de parçasıdırlar. Bu durum bize aynı zamanda kent dokusunun büyük bir bölümünün kamu sahipliliği ve kontrolünde olduğunu ve bunun da tüm kentin yapılı çevre kalitesini geliştirmek için önemli bir baskı sağladığını göstermektedir.