Kentsel Kuşak Alanı Olarak Sümerbank İşçi ve Memur Evlerinin İncelenmesi

Özet

Planlandığı dönemde kent çeperinde kalan alanlar; rant politikaları ile gelişen kentlerde ucuz arazilere yönelim sonucunda zamanla kent merkezinde kalmaktadır. Kent merkezinde kalan bu alanların; geniş parsellerden oluşması, büyük yeşil alanların varlığı, yaya kullanımının fazla olması, yapı yoğunluğunun az olması ve düşük araç yoğunluğu gibi özellikleri bakımından günümüz kentlerine göre farklılık göstermesinden dolayı iç kentsel kuşak olarak tanımlanmaktadır. Kentsel kuşaklar kentlerin planlanması, anlaşılması açısından önemlidir; çünkü günümüz kentlerine göre kendine has fiziksel ve ruhsal karakterlere sahiptirler. Bu kapsamda çalışma alanı olarak Konya ili, Ereğli ilçesi, Gülbahçe mahallesinde bulunan Sümerbank Dokuma Fabrikası İşçi ve Memur Evleri seçilmiştir. Sümerbank Dokuma Fabrikasının temelleri 1934 yılında atılıp 1937 yılında faaliyete başlamıştır. Fabrikada çalışacak olan işçi ve memurların konaklama ihtiyacını karşılamak amacı ile işçi ve memur evleri yapılmıştır. Böylece kentsel mekanın gelişimini etkileyecek ve kentsel mekanın kalite ve anlayışını geleneksel biçimden, Cumhuriyetin inşa etmeye çalıştığı "modern" çizgiye getirecek olan çevreler oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu çalışmanın amacı; Ereğli ilçesinin zamansal süreç içerisinde mekansal değişiminin kentsel kuşak alanları çerçevesinde değerlendirilerek, Ereğli Sümerbank İşçi ve Memur Evleri'nin kent bütünü ve morfolojisi içindeki öneminin kuşak alanı özelinde planlama-tasarım süreçlerindeki problemleri ve olası potansiyellerinin tartışılması olarak belirlenmiştir. Çalışmamızda öncelikle kavramsal analizler yapılarak kentsel morfoloji konseptinde kentsel kuşak alanları ortaya konmuştur. Sonrasında Ereğli kent tarihine kısaca değinilmiş ve detayda işçi ve memur evlerinin yapılış amacı, arazi kullanımındaki değişikliler, politika ve ekonomiden ne de- rece etkilendiği, tahsis ve kullanım haklarındaki değişikliklerin ne gibi sorunlar doğurduğu, zaman içerisinde yapılan çalışmalar/planların, Sümerbank işçi ve memur evlerinin yapılış amacına ne derece uyumlu olduğu tartışılmıştır. Ayrıca çalışma kamu arşiv kayıtlarında bulunan fotoğrafiarla desteklenerek alanın günümüze kadarki değişimi kronolojik olarak belirlenmiştir. Kentsel morfoloji konusunun planlama sürecinde çok fazla yer almaması tarihi alanların kim- lik sorunu yaşamasına neden olmaktadır. Bunun en güzel örneklerinden olan Taş Evlerinin kimliğinin plan ve tasarım projesi içerisinde göz ardı edilmesidir. Kentsel kuşak alanlarının zamansal süreç içinde planlanması aşamasında, planların kentli tarafından sahiplenilmesi ve nitelikli planlama için kentsel morfoloji kavramının bütün aktörler tarafından anlaşılması ve planlama sürecine dahil edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.