Kentsel Dokuda Kamusal Sanat Olarak Mural: Yeldeğirmeni İstanbul Örneği
Anahtar Kelimeler:
kamusal sanat- mural- kentsel doku- mekan dizimi- kent peyzajıÖzet
Mekansal planlama ve tasarımda kentsel mekan yaratma pratiklerine artan ilgi ile birlikte, farklı ülkelerdeki pek çok kent, daha önce deneyimlenmemiş biçimde halka açık sanatsal per- formansları ile kent mekanını canlandırma ve kullanımını artırma eğilimindedir. Bu bağlamda 'muraller' (duvar resimleri) şehirlerin kamusal alanda deneyimlenen sanatsal eylemlerinden biri olarak öne çıkmaktadır. Murallerin bir kamusal sanat türü olarak artan popülerliği, yerel yönetimleri de şehir dokusunun mekansal yapısı içinde sanatsal edimi denetleyen ve yönlendi- ren kurallar üretmeye yöneltmiştir. Kadıköy Belediyesi ve ÇEKÜL işbirliğinde gerçekleştirilen canlandırma projesi ile 2012 yı- lında başlatılan ve büyük ilgiyle kabullenilip gelenekselleşerek her yıl tekrarlanan mural fes- tivali sayesinde, İstanbul'un Kadıköy ilçesinin merkez mahallelerinden biri niteliğinde olan Yeldeğirmeni'nde pek çok muralin oluşturduğu bir kamusal sanat odağı oluşmuştur. Bu neden- le semt, sanatın kentsel doku içerisindeki algısal performansının test edilebilirliği için uygun bir bağlam sunmaktadır. Çalışma, muralleri içinde bulunduğu doku bağlamında, önce yapısal niteliğine göre bütünleşiklik düzeyi (integration), görünürlüğü (visibilty) ve kentsel peyzaj ka- rakteristiği (townscape) temelinde katmanlı bir morfolojik çözümlemeyle ele almaktadır. Space Syntax ve lsovist analizleri ile yapısal karakteri incelenen kentsel dokuda benzer mekan di- zimsel bütünleşme düzeyine sahip olan mural noktalarının görünürlük performansı ve kentsel peyzaj içerisindeki görsel olarak algılanma biçimi irdelendikten sonra farklı morfolojik niteliğe sahip olan uygulamaların kentli tarafından algılanma düzeyi anket ile ortaya konarak form ve deneyimsel başarım arasındaki ilişki test edilmiştir. Geliştirilen yöntemsel bakış açısı sayesin- de, yoğun doku içerisinde kamusal görsel sanatın algılanma düzeyinin artırılmasını amaçlayan yer seçim çalışmaları düzenleyici bir çerçevenin kentsel morfoloji boyutu ortaya konmaktadır.
İndirmeler
Referanslar
Arendt, H. (1958). The Human Condition. Chicago: The University of Chicago Press.
Ar soy, A. (2014). Yeldeğirmeni Deneyimi: Kentsel Yenilemeye Farkl Bir Yaklaş m. İstanbul: ÇEKÜL Vakf .
Cullen, G. (1961). Townscape. London: The Architectural Press.
Çal şkan, O. (2011) 'Motionscape: The Image of Space in Motion (An Attempt at Conceptualization in the Case of Ankara)', Journal of Architectural and Planning Research 28(4), Winter 2011, sf. 314-35.
Demir, C. (2019). Public Art in Urban Space· The Case of Yeldeğirmeni, İstanbul, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi: Ankara.
Ercan, M. A. (2013). Kamusal Sanat n 'Kamusall ğ ': Erişim, Aktör, Fayda Yaklaş - m . Ideal Kent, 10 (Kentin Sanat , Sanat n Kenti), 220-255.
Habermas, J. (1997[1962]). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü (The Structural Trans- formation of the Public Sphere· An lnquiry into a Category of Bourgeois Society) (Bora, T. & Sancar, M. Eds.), Istanbul: İletişim Yay nc l k.
Lippard, L. R. (1996). Looking Around: Where We Are, Where We Could Be. In S. Lacy (Ed.), Mapping The New Terrain: New Genre Public Art (pp. 114-131). Was- hington: Bay Press.
Lynch, K. (2010). Kent İmgesi, (Başaran, İ. Eds.), İstanbul: Türkiye İş Bankas Kültür Yay nlar .
Negt, O., & Kluge, A. (1993). Public Sphere and Experience Toward an Analysis of the Bourgeois and Proletarian Public Sphere. In University Minnesota Press. Minne- apolis: University Minnesota Press.
Selwood, S. (1994). The Benefits of Public Art. Cultural Trends, 6(23), 37-55. https:// doi.org/10.1080/09548969409364980
Varda, A. (Yönetmen). (1981). Fısıldayan Duvarlar (Film), ABD: Cine-Tamaris URL-1: http://www.goethe.de/ins/tr/ank/prj/urs/geb/mon/mon/trindex.htm
URL-2: http://www.adanafikirplatformu.org/yazi.php?id=4468
URL -3: https://screen-queens.com/2019/07/04/criterion-month-agnes-vardas-mur- murs/
URL-4: http://www.insanhaber.com/melih-gokcek-in-cok-tepki-ceken-15-icraati- resimleri,81571.html
URL-5: http://beyazgazete.com/fotogaleri/guncel-1/15-temmuz-sehitler-aniti-tum- fotograflar-26980/buyuk-fotograf-3/?pcount=6
