Kent Surlarının İşlevsel Dönüşümü ve Günümüz Kamusal Kullanımı Üzerine Morfolojik Bir İnceleme

Burcu Soygüzeloğlu; Eren  Kürkçüoğlu

Yazarlar

Burcu Soygüzeloğlu Gebze Teknik Üniversitesi
Eren Kürkçüoğlu İstanbul Teknik Üniversitesi

Anahtar Kelimeler:

İşlevsel eskime- Kamusal kullanım- Kamusallık- Kent surları- Morfolojik inceleme

Özet

Kent surlarının ilk işlevi olarak görülen askeri ve savunma amacı, sur ve kent arasındaki karşılıklı ilişkinin temelini oluşturmaktadır. Surlar; çok boyutları karakterlerinin biçimlendirici etkisi ile birlikte kent-kır, iç-dış, kamusal-özel gibi karşıt durumlar yaratmakta, mekânsal oluşuma, gündelik yaşama ve toplumsal ilişkilere yön vermektedir. Bu yön verme sürecinde surlar da fiziksel, sosyal, sembolik, politik ve morfolojik olmak üzere farklı anlamlar kazanarak işlevsel olarak değişip dönüşmektedir. Surların savunma duvarı olma özelliğini betimleyen fiziksel anlamı, tarihsel süreç içinde yerini yalnızca anıtsal bir yapı olarak var olmanın simgeselliğine bırakmış ve böylece surlar, işlevsel eskime sürecine girmiştir. Günümüzde de süregelen bu sürecin bir sonucu olarak sur çevresinde oluşan tanımsız ve kayıp alanların kamusal kullanım değerlerini ortaya çıkaracak bütüncül bir bakış açısı gerekmektedir ve bu çalışma, bu bakış açısını destekleyecek kavramsal çerçeveyi morfolojik bir inceleme üzerinden ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda öncelikli olarak kamusal alan ve kamusallık kavramlarının teorik arka planı; eşik ve sınır bağlamında ele alınan surlar ile ilişkilendirilerek surların kamusal kullanımının fiziksel, sosyal ve algısal boyutlarını incelemeye yönelik kriterler belirlenmiştir. Bu kriterler, mevcut kamusal kullanım özelliklerine göre dünya üzerinden seçilen Carcassonne, Dubrovnik, Ferrara, İstanbul, Milano ve Xi’an kent surları üzerinden incelenerek sur çevresi kentsel açık alanların varlığı, sosyal donatı alanlarının sur duvarlarıyla olan ilişkisi ve kullanımlar arası mevcut erişilebilirlik düzeyleri ortaya koyulmuş, morfolojik açıdan karşılaştırmalı bir değerlendirme yapılmıştır. Bu inceleme bulguları, sur örneklerindeki ortak kaygılar, kamusal kullanım yaklaşım ve önerileri dikkate alınarak teorik arka plana paralel olacak şekilde sistematize edilmiş ve kent surlarının kamusal kullanımını analiz etmede kullanılacak 11 parametre ve 25 alt parametreden oluşan kavramsal bir çerçeve ortaya koyulmuştur. Çalışma sonucunda oluşturulan kavramsal çerçevenin uygun yöntembilimsel çerçeve ile birlikte ele alındığında kent surlarının kamusal kullanımına dair daha detaylı sonuçlara rehberlik edebileceği düşünülmektedir.

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Referanslar

Amin, A. (2002). Ethnicity and the Multicultural City: Living with Diversity. Environment and Planning A, 34: 959–980.

Arendt, H. (1998). The Human Condition. 2nd ed. Chicago: The University of Chicago Press.

Ashworth, G.J. (1991). War and the City, Routledge, London.

Ashworth, G.J. & D. Bruce. (2009). Town walls, walled towns and tourism: paradoxes and paradigms, Journal of Heritage Tourism, 4(4) 299-314.

Carmona, M., Heath, T., O, T. & Tiesdell, S. (2003). Public Places-Urban Spaces, The Dimensions of Urban Design, Architectural Press, Oxford.

Carr, S., Francis, M., Rivlin, L.G. & Stone, A.M. (1992). Public Space, Cambridge University Press, Cambridge, England.

Gehl, J. (2011). Life Between Buildings: Using Public Space, Danish Architectural Press.

Habermas, J. (1989). The Structural Transformation of Public Sphere: An Inquiry into a Category of Bourgeois Society. Cambridge, MA: MIT Press.

Kostof, S. (1992). The city assembled: The elements of urban form through history. Bulfinch Press Book.

Krajnik, D. & Petrović Krajnik, L. (2019). Models of Bastion Fortifications Integration in Cities. In: Obad Šćitaroci, M., Bojanić Obad Šćitaroci, B., Mrđa, A. (eds) Cultural Urban Heritage. The Urban Book Series. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-10612-6_26.

Lefebvre, H. (1991). The Production of Space. Oxford: Blackwell Publishers.

Lynch, K. (1960). Image of the City. Cambridge Mass: MIT Press.

Meiss, P. (1990). Elements of Architecture. Van Nostrand Reinhold Company, New York.

Montgomery, J. (1998). Making a city: Urbanity, vitality and urban design, Journal of Urban Design, 3(1), 93-11.

Mosler, S. (2019). Everyday heritage concept as an approach to place-making process in the urban landscape, Journal of Urban Design, 24(5), 778-793, DOI: 10.1080/13574809.2019.1568187.

PPS. (2014). http://www.pps.org/reference/grplacefeat/ Erişim Tarihi: 06.09.2022.

Van Millingen, A. (1899). Byzantine Constantinople, the walls of the city and adjoining historical sites. London: J. Murray.

URL-1<https://www.audetourisme.com/en/see-and-do/not-to-be-missed/the-cite-of-carcassonne/with-children/>, date retrieved 18.10.2022.

URL-2<https://wallsofdubrovnik.com>, date retrieved 16.10.2022.

URL-3<https://www.ferraraterraeacqua.it/en/ferrara/discover-the-area/art-and culture/arches-doors-walls-porticos/the-city-walls>, date retrieved 16.10.2022.

URL-4<https://livingnomads.com/2021/05/milan-blog/parco-sempione-sempione-park/>, date retrieved 15.10.2022.

URL-5<https://www.atlasobscura.com/places/xian-city-walls>,date retrieved 17.10.2022.