Mekânın Biçimlendirilmesi ve Kentsel Morfoloji
Anahtar Kelimeler:
Mekanın Biçimlendirilmesi- Planlama Pratikleri- Kentsel Morfoloji- Tutarlı Bütünlük- Parça - Bütün İlişkisiÖzet
Kentin yapısının kurgulanması ve kentsel mekânın biçimlendirilmesi sürecinde ortaya çıkan sorunların özünde, kentin parça-bütün ilişkisi için- de oluşan tutarlı bir bütünlük olarak kavranmaması, tekil ve çevresiyle bağlantıları olmayan ya da zayıf olan kentsel çevrelerin üretilmesinin ön planda tutulmasıdır. Bu çalışmanın temel önermesi, kentlerin nitelik ka- zanması için kentsel mekânı biçimlendirme süreçlerinde yer alan aktörlerin mekânın özü ve içeriğini oluşturan niteliklerine yönelik bilgi sahibi olması- nın gerekli olduğudur. Diğer bir anlatımla, kenti biçimlendirme süreçlerinde yer alan aktörler ne ile/nasıl bir nesne ile uğraştıklarını ve neyi üretmeyi amaçladıklarının farkında olmalıdırlar. Plancılar ve mimarlar, uğraştıkları nesnenin niteliklerini göz ardı ettikleri sürece kentin tutarlı bir bütünlük olarak üretilmesi olanaklı değildir. Kente yapılacak farklı ölçeklerdeki her müdahale tutarlı bütünlük içinde değerlendirilmelidir. Bu çerçevede, kamu yararını önceleyen, ölçekler arası bütünlüğü göz önünde bulunduran, kent- sel mekânın çevresinden yalıtılmadığı, mekânı içinde bulunduğu bağlamın parçası olarak ele alan yaklaşımlara gereksinim duyulmaktadır. Bunun için kentsel morfolojik araştırmalar ile pratikler arasında ilişkinin de sağlam- laştırılması sağlanmalıdır. Bu çalışmada, kentsel mekânın biçimlendirilmesi süreçlerinin incelenmesi için kentsel morfolojiye dayalı araştırma çerçevesi sunulmakta ve Türkiye planlama pratikleri Erken Cumhuriyet Dönemi’nde günümüze dek yaklaşık yüzyıllık süreçte incelenmektedir.
İndirmeler
Referanslar
Alexander, C. (1966). A city is not a tree, Design, 206,47-55.
Alexander, C., Ishikawa S., Silverstein, M. (1977). A pattern language. New York: Oxford University Press,
Aru, K. A. (1998). Türk Kenti. İstanbul: Yem.
Bademli, R. (2002). Plan uygulamaları. İmar Hukukunda Toplum ve Mimarlık. İstanbul: TMMOB Mimarlar Odası Genel Merkezi.
Conzen, M. R. G. (1969). Alnwick, Northumberland: a study in town-plan analysis. London: Institute of British Geograpers Publication 27, 2nd edn., Institute of British Geographers.
Conzen, M.R.G. (1975) ‘Geography and townscape conservation’, in Uhlig, H. and Lienau, C. (Eds) Anglo-German Symposium in Applied Geography, Giessen-Wiirzburg-Munchen, 1973 (Giessen, Lenz) 95-102.
Cullen, G. (1961). Townscape. New York: Reinhold,
Eldem, S. H. (1954). Türk evi plan tipleri. İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi.
Günay, B. (2006). Şehircilik-Planlama-Tasarlama-Mimarlık-Peyzaj, Planlama, 4, 19-22. Habraken, N. J. (2000). The structure of the ordinary. Cambridge: MIT.
Hall, T. (2008). The form-based development plan: bridging the gap between theory and practice in urban morphology, Urban Morphology, 12(2), 77-95.
Jacobs, J. (1961). The death and life of great American cities. New York: Vintage Books.
Krieger, A. & Saunders, W. S. (2009). Urban Design. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Larkham, P. & Jones A. N. (1991). A Glossary of Urban Form. Birmingham: Historical Geography Research Series no:26, Urban Morphology Research Group, University of Birmingham.
Kropf, K. (2014). Ambiguity in the definition of built form, Urban Morphology, 18, 41-57. Kropf, K. (2017). The handbook of urban morphology. Chichester, West Sussex, UK: Wiley.
Kropf, K. & Malfroy, S. (2013). What is urban morphology supposed to be about? Specialization and the growth of a discipline, Urban Morphology, 17(2), 128-131.
Lynch, K. (1960). The image of the city. Massachusetts: MIT Press.
Moudon, A. V. (1992). A Catholic Approach to Organizing What Urban Designers Should Know,
Journal of Planning Literature, 6(4), 332-349.
Moudon, A. V. (1997). Urban morphology as an emerging interdisciplinary field, Urban Morphology, 1, 3–10.
Oliveira, V. (2016). Urban Morphology: An Introduction to the Study of the Physical Form of Cities. Switzerland: Springer.
Scheer, B. C. (2016). The epistemology of urban morphology, Urban Morphology, 20(1), 5-17.
Schlüter, O. (1899). Bemerkungen zur Siedelungs- geographie, Geographische Zeitschrift, 5, 65– 84.
Tekeli, İ. (1998). Türkiye’de Cumhuriyet döneminde kentsel gelişme ve kent planlaması. Sey, Y. (ed.)
yılda değişen kent ve mimarlık. İstanbul: Tarih Vakfı.
Tibbalds, F. (2001). Making people-friendly towns. London: Taylor & Francis.
Trancik. R. (1986). Finding Lost Space: Theories of Urban Design. New York: Van Nostrand Reinhold.
Ünlü, T. (2013) Transformation of a Mediterranean port city into a ‘city of clutter’: Dualities in the urban landscape – The case of Mersin, Cities, (30), 175-185.
Ünlü T (2018). Planning practice and the shaping of the urban pattern. In Oliveira V (ed) Teaching urban morphology. Switzerland: Springer, pp 31-49
Ünlü T, Baş Y (2017). Morphological processes and the making of residential forms: morphogenetic types in Turkish cities. Urban Morphology 21(2):105-122
Whitehand, J. W. R. (2001) ‘British urban morphology: the Conzenian tradition’, Urban Morphology, 5(2), 103-109.
Whitehand, J.W.R. (2009) The structure of urban landscapes: strengthening research and practice, Urban Morphology, 13(1), 5-27.
